 |
 |
|
|
Linux jest ca�kowicie darmowym systemem operacyjnym zgodnym ze standardem POSIX, z rozszerzeniami SYSV i BSD (to znaczy, �e wygl�da jak Unix, ale nie jest oparty o jego kod). Dost�pna jest zar�wno jego skompilowana wersja, jak i kod �r�d�owy. Prawa autorskie do Linuksa nale�� do Linusa Torvaldsa (<torvalds@transmeta.com>) oraz os�b wsp�tworz�cych kod. Linux jest rozpowszechniany za darmo na warunkach okre�lonych w licencji GNU. Tre�� tej licencji do��czana jest do pakietu ze �r�d�ami systemu, mo�na si� z ni� r�wnie� zapozna� pod adresem ftp://prep.ai.mit.edu/pub/gnu/COPYING. (Od t�umacza: t�umaczenie licencji GPL na j�zyk polski znajduje si� pod adresem http://www.linux.org.pl/gpl.php.)
Linux jako taki to tylko j�dro systemu operacyjnego, cz�� odpowiedzialna za obs�ug� sprz�tu, zarz�dzanie plikami, procesami, itd. Dopiero odpowiednie zestawienie j�dra ze zbiorem program�w u�ytkowych i aplikacji tworzy ca�o�� systemu operacyjnego. Takie zestawienie nazywa si� dystrybucj�. S�owo Linux, chocia� tak naprawd� oznacza tylko j�dro, u�ywane jest powszechnie -- i poprawnie! -- w znaczeniu ,,system operacyjny oparty na j�drze Linuksa''. Zwi�z�y opis poszczeg�lnych dystrybucji znajduje si� w Distributions-HOWTO. �adna z tych dystrybucji nie jest ,,oficjalnym Linuksem''.
Linux nie jest oprogramowaniem ,,public domain'' ani ,,shareware''. Jest to system darmowy, a powszechnie u�ywanymi terminami s� freeware lub oprogramowanie wolnodost�pne (Open Source Software[tm], zob. http://www.opensource.org (od t�umacza: informacje nt. Open Source po polsku znajduj� si� pod adresem http://www.opensourcepl.org)). Rozdawnictwo i sprzeda� kopii Linuksa dozwolone s� pod warunkiem jednoczesnego udost�pnienia kodu �r�d�owego. W przypadku wprowadzenia w�asnych modyfikacji do kodu prawnie wymagane jest udost�pnienie r�wnie� �r�de� owych modyfikacji. Szczeg�y zawarte s� w licencji GNU.
Linux jest wolnodost�pny i takim pozostanie. Ze wzgl�du na natur� licencji GPL, o kt�r� ten system jest oparty, nielegalne by�oby tworzenie go w inny spos�b. Zwr�� uwag�, �e ,,wolnodost�pny'' oznacza dost�pno�� kodu �r�d�owego, a nie po prostu darmowo��; dozwolone jest bowiem rozpowszechnianie Linuksa za pieni�dze. Jedynym warunkiem jest udost�pnianie z nim jego kodu �r�d�owego. To oczywi�cie uog�lnienie; je�li interesuj� Ci� szczeg�y, zapoznaj si� z tre�ci� licencji GPL.
Linux dzia�a na komputerach 386/486/Pentium wyposa�onych w szyny ISA, EISA, PCI i VLB. IBM-owska magistrala MCA nie jest najlepiej obs�ugiwana przez j�dra 2.0.x i wcze�niejsze, sytuacja zmieni�a si� jednak w wersji 2.1.x i kolejnych, zob. http://glycerine.itsmm.uni.edu/mca.
Istnieje wersja dla procesor�w Motorola 680x0 (chodzi o komputery takie jak Amigi, Atari i VME), kt�ra dzia�a ju� ca�kiem dobrze. Wersja ta pracuje na Motoroli 68020 z MMU, na 68030, 68040, 68050, wymaga te� FPU. Dzia�a ju� X Window System i sie�. Zob. news:comp.os.linux.m68k.
Linux dzia�a dobrze r�wnie� na procesorach Alpha DECa. Obecnie wspierane s� takie platformy, jak "Jensen", "NoName", "Cabriolet", "Universal Desktop Box" (Multia) i inne. Zob. http://www.azstarnet.com/~axplinux/FAQ.html.
Wspierane s� te� SPARCi Suna (wi�kszo�� maszyn sun4c, sun4m i sun4u; rozwijane wsparcie dla sun4). Obecnie jedyn� dost�pn� na SPARC dystrybucj� jest Red Hat. Zob. http://www.redhat.com/support/docs/rhl-sparc/.
Aktywnie tworzona jest wersja na PowerPC (w tym PowerMac (Nubus i PCI), Motorola, IBM i Be). Zob. http://www.cs.nmt.edu/~linuxppc/ i http://www.linuxppc.org/.
Wersje na inne maszyny (r�wnie� MIPS (zob. http://linus.linux.sgi.com i http://lena.fnet.fr/) i ARM) s� na r�nych etapach rozwoju; nie oczekuj zbyt wiele. Je�li mo�esz zaanga�owa� si� w rozw�j tych wersji, z pewno�ci� znajdziesz wsp�pracownik�w.
Rozw�j Linuksa przekroczy� ju� etap testowania; wersja 1.0 ukaza�a si� 14 marca 1994. System nie jest wolny od b��d�w, a w trakcie pracy na nim na pewno pojawi� si� w nim i zostan� usuni�te kolejne niedoskona�o�ci. Linux rozwijany jest w spos�b ,,otwarty'' -- wszystkie kolejne wersje, niezale�nie od tego, czy mo�na je uzna� za ,,gotowe'', czy nie, s� udost�pniane u�ytkownikom. Informacja o stabilno�ci kolejnych wersji zawarta jest w ich numerze: wersje n.x.y gdzie x jest liczb� parzyst� s� wersjami stabilnymi, a zwi�kszanie si� liczby y oznaka kolejne poprawki (np. wersje 1.2.2 i 1.2.3 r�ni� si� od siebie tylko ilo�ci� wprowadzonych poprawek, a nie mo�liwo�ciami). Wersje n.x.y gdzie x jest liczb� nieparzyst� s� wersjami testowymi wypuszczanymi dla os�b pracuj�cych nad ich rozwojem; mog� by� niestabilne i wiesza� si�, stale te� zwi�kszaj� si� ich mo�liwo�ci. Gdy bie��ca wersja rozwojowa j�dra zostaje uznana za stabiln�, zostaje ona ,,zamra�ana'' jako kolejna wersja stabilna, a rozwijana wersja otrzymuje nowy numer.
Wi�kszo�� wersji j�dra, i stabilnych i rozwojowych, jest raczej godna zaufania; ,,stabilna'' oznacza w tym kontek�cie dodatkowo ,,powoli zmieniaj�ca si�''. Mo�na u�ywa� kt�rejkolwiek z tych wersji, je�li dzia�a ona zgodnie z oczekiwaniami (chyba, �e koniecznie chcesz mie� wersj� najnowsz�). Na przyk�ad pochodz�ca z 1992 roku wersja 0.97p1 bezproblemowo u�ywana by�a na pewnym serwerze przez 136 dni bez przerwy (a dzia�a�aby pewnie d�u�ej, gdyby operator koparki przypadkowo nie uszkodzi� transformatora). Znane s� przypadki ci�g�ego u�ywania Linuksa przez ponad rok, wiadomo te� o komputerze, na kt�rym wg ostatnich wiadomo�ci wersja 0.99p15s chodzi�a nieprzerwanie od 600 dni.
Obecn� stabiln� wersj� j�dra jest 2.0.35 (numer b�dzie si� zmienia� w miar� dodawania nowych sterownik�w i wprowadzania poprawek), rozpocz�to te� prace nad wersj� 2.1.x. Pakiet z kodem �r�d�owym j�dra Linuksa zawiera plik Documentation/Changes opisuj�cy zmiany, o kt�rych nale�y wiedzie� przy zmienianiu u�ywanej wersji na nowsz�. Wi�kszo�� u�ytkownik�w Linuksa po prostu aktualizuje od czasu do czasu ca�� dystrybucj�, a tym samym i j�dro.
Jak ju� wspomniano, model rozwoju j�dra Linuksa jest modelem otwartym i zdecentralizowanym (w przeciwie�stwie do modelu stosowanego w przypadku rozwoju wielu innych rodzaj�w oprogramowania); oznacza to, �e najnowsze wersje s� zawsze udost�pniane u�ytkownikom. Co za tym idzie, ka�da wersja posiadaj�ca jak�� now� funkcjonalno�� zawiera b��dy -- ale dzi�ki jej upublicznieniu b��dy te s� bardzo szybko (cz�sto w przeci�gu godzin) wy�apywane i usuwane.
Natomiast zamkni�ty i scentralizowany model rozwoju oprogramowania oznacza, �e tylko jedna osoba lub grupa pracuje nad projektem, a nowe wersje oprogramowania publikowane s� tylko wtedy, gdy autorzy uznadz� je za wolne od b��d�w. Powoduje to cz�sto znaczne wyd�u�enie si� czasu oczekiwania na now� wersj� i na poprawki b��d�w oraz generalnie wolniejszy rozw�j. Najnowsze wersje takiego oprogramowania s� czasem wy�szej jako�ci ni� wersje oprogramowania tworzonego w spos�b otwarty, cen� jednak jest znaczne spowolnienie rozwoju.
Oba w/w modele rozwoju oprogramowania om�wione i zanalizowane zosta�y w The Cathedral and the Bazaar Erica Raymonda; zob. http://sagan.earthspace.net/~esr/writings/cathedral-bazaar/.
1 wrze�nia 1998 ostatni� stabiln� wersj� j�dra jest 2.0.35, a wersj� rozwojow� 2.1.119.
Prawdopodobnie najubo�sz� konfiguracj� sprz�tow� umo�liwiaj�c� uruchomienie Linuksa jest 386SX/16, 1 MB RAM, stacja dysk�w 1.44 lub 1.2 MB, kt�rakolwiek ze wspieranych kart graficznych (+ oczywi�cie klawiatura, monitor, itd). Taki sprz�t pozwoli na uruchomienie systemu i sprawdzenie, czy w og�le dzia�a on na tym komputerze; nie da si� jednak na czym� takim wykonywa� �adnej sensownej pracy. Om�wienie minimalnych konfiguracji znajdziesz pod adresem http://rsphy1.anu.edu.au/~gpg109/mem.html.
�eby m�c cokolwiek zrobi� potrzeba troch� miejsca na dysku twardym. 5 do 10 MB powinno wystarczy� na bardzo prost� instalacj� (zawieraj�c� tylko podstawowe polecenia systemowe i mo�e jedn� lub dwie proste aplikacje -- np. program terminala). Taki system jest jednak bardzo ograniczony i niewygodny, zajmuje bowiem prawie ca�e dost�pne miejsce -- chyba, �e zainstalowane aplikacje s� naprawd� ma�e. Generalnie nadaje si� tylko do cel�w testowych, i przechwa�ek na temat niewielkich wymaga� sprz�towych.
Je�li zamierzasz uruchamia� wymagaj�ce du�ej mocy obliczeniowej programy takie jak gcc, X, czy TeX, potrzebujesz procesora szybszego ni� 386SX/16 -- chocia� cierpliwym i taki wystarczy.
W praktyce system bez X wymaga 4 MB, a z X 8 MB. Wi�cej ni� 4 MB zalecane jest r�wnie� w przypadku systemu obs�uguj�cego wielu u�ytkownik�w r�wnocze�nie, oraz systemu, pod kt�rym jednocze�nie b�dzie pracowa� kilka du�ych program�w (jak chocia�by kompilacji). Oczywi�cie wszystko to b�dzie dzia�a� r�wnie� przy mniejszej ilo�ci pami�ci; Linux wykorzysta w takim przypadku pami�� podr�czn� (powoln� pami�� dyskow�); jest to jednak tak wolne, �e prawie nie da si� tego u�ywa�. 16 MB znacz�co ogranicza wykorzystanie pami�ci dyskowej przy uruchomieniu wielu program�w, a 32 MB przy normalnej pracy jednego u�ytkownika zazwyczaj ca�kowicie eliminuje problem. 64 i wi�cej MB zalecane jest przy jednoczesnym uruchamianiu wielu bardzo pami�cio�ernych aplikacji.
Wielko�� wymaganej przestrzeni dyskowej zale�y naturalnie od rodzaju instalowanego oprogramowania. Zwyk�y zestaw uniksowych narz�dzi, pow�ok i program�w do administrowania systemem swobodnie zmie�ci si� na 10 MB -- zostanie nawet troch� miejsca na pliki u�ytkownika. System bardziej kompletny (np. Red Hat, Debian, czy inna dystrybucja) wymaga do 60 do 600 MB w zale�no�ci od instalowanych komponent�w. Do tego doda� nale�y miejsce przeznaczone na pliki u�ytkownik�w. Przy dzisiejszych cenach twardych dysk�w nie ma sensu ryzykowanie, �e nagle zabraknie miejsca. Warto wi�c naby� dysk o pojemno�ci co najmniej 2 GB, a lepiej 4 GB lub nawet wi�cej -- nie zmarnuje si�, to pewne. Linux bezproblemowo obs�uguje du�e dyski twarde, np. popularne ostatnio dyski 11 GB na IDE i 18 GB na SCSI.
Je�li chcesz/potrzebujesz/sta� Ci� na konfiguracj� lepsz� od minimalnej, mo�esz rozszerzy� sw�j komputer o wi�cej pami�ci, wi�kszy dysk twardy, szybszy procesor i inne urz�dzenia. Linux r�ni si� tu bardzo od DOS-a, w kt�rym rozszerzanie pami�ci dawa�o umiarkowane zaledwie efekty -- w Linuksie r�nica jest ogromna. Powodem jest oczywi�cie ograniczenie DOS-a do 640 Kb, ograniczenie, od kt�rego Linux jest wolny.
Wszystko, co mo�e uruchomi� programy w trybie chronionym 386. Wszystkie modele 386, 486, Pentium, Pentium Pro, Pentium II i ich klony powinny dzia�a� (286 i starsze by� mo�e b�d� kt�rego� dnia obs�ugiwane przez mniejsze j�dro zwane ELKS, nie nale�y od niego jednak oczekiwa� tych samych mo�liwo�ci). Wersje dla procesor�w 680x0 (dla x=2+zewn�trzna jednostka zarz�dzania pami�ci� (MMU), 3, 4 lub 6) obs�uguj�cych komputery Amiga i Atari dost�pne s� na serwerze tsx-11.mit.edu w katalogu 680x0. Wspierane jest r�wnie� wiele maszyn DEC Alpha, SPARC i PowerPC. Trwaj� prace nad wersjami dla architektur ARM, StrongARM i MIPS.
PCI, ISA, EISA i VLB. Obs�uga MCA (g��wnie PS/2) jest jeszcze niekompletna (prace trwaj�, patrz wy�ej). Linux wymaga od sprz�tu wi�cej ni� DOS, Windows, czy wi�kszo�� pozosta�ych system�w operacyjnych. Oznacza to, �e pod kontrol� tych mniej wymagaj�cych system�w sprz�t mo�e dzia�a� bezb��dnie, a pod Linuksem zawiedzie. Linux jest doskona�ym testerem pami�ci...
Na platformach intelowskich do 1 GB; na platformach 64-bitowych wi�cej. Niekt�rzy (w tym Linus) zauwa�yli, �e dodanie pami�ci bez powi�kszenia bufora (cache) bardzo spowalnia ich komputer. Je�li po rozszerzeniu pami�ci zaobserwujesz podobne objawy, zwi�ksz cache. Niekt�re komputery nie s� w stanie zbuforowa� wi�cej ni� okre�lon� ilo�� pami�ci (najcz�ciej jest to 64 MB), niezale�nie od tego, ile fizycznie pami�ci jest zainstalowane. Jest to spowodowane tym, �e BIOS oryginalnie nie by� przeznaczony do wykrywania pami�ci ponad 64 MB. J�dra 2.1.x i nowsze automatycznie radz� sobie z takimi sytuacjami, natomiast j�dra 2.0.35 i wcze�niejsze wymagaj� podania im specjalnego parametru podczas inicjalizacji systemu.
Obs�ugiwane s� typowe dyski AT (EIDE, IDE, 16-bitowe kontrolery z MFM, RDD lub ESDI), jak r�wnie� dyski SCSI, CD-ROMy na obs�ugiwanej karcie SCSI i typowe kontrolery XT (8-bitowe kontrolery z MFM lub RLL). Wspierane karty SCSI to: Advansys, seria Adaptec 1542, 1522, 1740, 27xx, i 29xx (z kilkoma wyj�tkami), Buslogic MultiMaster i Flashpoint, kontrolery oparte o NCR53c8xx, kontrolery DPT, Qlogic ISP i FAS, Seagate ST-01 i ST-02, seria Future Domain TMC-88x (lub inne karty z ko�ci� TMC950), TMC1660/1680, Ultrastor 14F, 24F i34F, Western Digital wd7000, i inne. Obs�ugiwane s� r�wnie� pami�ci ta�mowe SCSI, QIC-02, i niekt�re QIC-80. Obok CD-ROM�w IDE i SCSI wspierany jest te� szereg CD-ROM�w o zastrze�onej architekturze (s� to m.in. Matsushita/Panasonic, Mitsumi, Sony, Soundblaster, Toshiba, ATAPI (EIDE), SCSI i inne). Informacje o konkretnych modelach znajduj� si� w Hardware Compatibility HOWTO. Wykazy te s� i zawsze b�d� niekompletne. Bardziej aktualnych informacji dostarczaj� producenci dystrybucji.
Prac� w trybie tekstowym umo�liwiaj� karty VGA, EGA, CGA, Hercules (i zgodne). Wy�wietla� grafik� i pracowa� z X-Window mo�na za pomoc� (co najmniej) zwyk�ych kart VGA, niekt�rych Super-VGA (wi�kszo�� z kart bazuj�cych na ko�ci Tseng, Paradise i niekt�rych Tridentach), S3, 8514/A, ATI, Matrox, i Herculesa (u�ywanym przez Linuksa serwerem X jest XFree86, co determinuje, kt�re karty s� obs�ugiwane. Pe�na lista samych wspieranych ko�ci zajmuje ponad stron�. Patrz http://www.XFree86.org/).
Zbi�r obs�ugiwanych kart sieciowych zawiera: 3COM 503/509/579/589/595/905 (501/505/507 s� wspierane, ale nie polecane), AT&T GIS (ne� NCR) WaveLAN, wi�kszo�� kart opartych o WD8390 lub WD80x3, NE1000/2000 i wi�kszo�� ich klon�w, AC3200, Apricot 82596, AT1700, ATP, DE425/434/435/500, D-Link DE-600/620, DEPCA, DE100/101, DE200/201/202 Turbo, DE210, DE422, Cabletron E2100 (nie polecana), Intel EtherExpress (nie polecana), EtherExpress Pro, EtherExpress 100, DEC EtherWORKS 3, HP LAN, HP PCLAN/plus, wi�kszo�� kart opartych o AMD LANCE, NI5210, ni6510, SMC Ultra, DEC 21040 (tulip), Zenith Z-Note ethernet. �adna z kart Zircom i Cabletron (opr�cz E2100) nie jest obs�ugiwana, poniewa� producent odm�wi� udzielenia programistom odpowiednich informacji. Obs�uga sieci �wiat�owodowych: karty DEFxx DEC-a. Obs�uga protoko�u sieciowego Point-to-Point: PPP (zar�wno dla urz�dze� asynchronicznych (modemy), jak i po��cze� synchronicznych (ISDN)), SLIP, CSLIP, PLIP. Ograniczona obs�uga Token Ring.
Wi�kszo�� kart opartych o 16450 i 16550 UART, w tym AST Fourport, Usenet Serial Card II i inne. Wspierane inteligentne karty to: seria Cyclades Cyclom (wsparcie od producenta), seria Comtrol Rocketport (wsparcie od producenta), Stallion (wi�kszo�� kart: wsparcie od producenta), i Digi (niekt�re karty: wsparcie od producenta). Obs�uga ISDN, frame relay (tranzytu ramki) i ��cza dzier�awionego.
SoundBlaster, ProAudio Spectrum 16, Gravis Ultrasound, wi�kszo�� pozosta�ych kart d�wi�kowych, wi�kszo�� (wszystkie?) rodzaj�w myszy (Microsoft, Logitech, PS/2), itd.
Pod Linuksem dost�pne s� wersje wi�kszo�ci podstawowych narz�dzi i program�w znanych z system�w uniksowych, w tym prawie ca�o�� oprogramowania opartego na licencji GNU i wiele pochodz�cych z r�nych �r�de� klient�w X. S�owo `wersje' jest by� mo�e zbyt mocne, cz�sto bowiem dzi�ki zgodno�ci Linuksa z norm� POSIX programy te nie wymagaj� �adnych (lub prawie �adnych) modyfikacji do kompilacji pod tym systemem. Aplikacji nigdy za wiele; dla u�ytkownik�w i administrator�w Linuksa pojawia si� ich coraz wi�cej. Zapytaj producenta swojego ulubionego komercyjnego programu dla Unixa, czy wypu�ci� ju� jego wersj� na Linuksa!
Poni�ej znajduje si� niekompletna lista oprogramowania dzia�aj�cego pod Linuksem:
ls, tr, sed, awk itp, itd, (wymie� kt�r�� -- i zapewne
b�dzie w Linuksie).
gcc, gdb, make, bison,
flex, perl, rcs, cvs, prof.
C, C++, Objective C, Java, Modula-3, Modula-2, Oberon, Ada95, Pascal, Fortran, ML, scheme, Tcl/tk, Perl, Python, Common Lisp i wiele innych.
GNOME i KDE (desktopy), X11R6 (XFree86 3.x), X11R5 (XFree86 2.x), MGR.
GNU Emacs, XEmacs, MicroEmacs, jove, ez, epoch,
elvis (GNU vi), vim, vile, joe, pico, jed i inne.
bash (zgodny z POSIX sh), zsh (zawiera tryb zgodno�ci z ksh,
pdksh, tcsh, csh, rc, es, ash
(prawie ca�kowicie zgodna z sh pow�oka u�ywana jako /bin/sh w BSD),
i wiele wi�cej.
PPP, UUCP, SLIP, CSLIP, pe�en zestaw narz�dzi TCP/IP, kermit, szrz,
minicom, pcomm, xcomm, term
(pozwala na uruchamianie wielu pow�ok, przekierowywanie ruchu sieciowego i
zdaln� prac� pod X, a wszystko to na jednej linii telefonicznej), Seyon
(popularny program komunikacyjny dla X), wiele pakiet�w do obs�ugi faks�w i
poczty g�osowej (przy u�yciu ZyXELa i innych modem�w). Zdalna praca przez port
szeregowy lub sie� te� oczywi�cie jest mo�liwa.
C-news, innd, trn, nn, tin,
smail, elm, mh, exmh, pine, mutt, itd.
TeX, groff, doc, ez, LyX, Lout, Linuxdoc-SGML, i inne.
Nethack, wiele Mud-�w, gier dla X-�w i mn�stwo innych. Jedn� z gier jest przegl�danie gier dost�pnych na tsx-11 i sunsite. :-)
Wszystkie te programy (a nie jest to nawet setna cz�� dost�pnego oprogramowania) s� darmowe. Zwi�ksza si� te� dost�pno�� oprogramowania komercyjnego; spytaj producenta swojego ulubionego komercyjnego programu o wersj� dla Linuksa!
Linux jest dost�pny za darmo, nie trzeba nigdzie rejestrowa� posiadanych i u�ywanych kopii -- trudno jest wi�c stwierdzi�, ilu ludzi u�ywa tego systemu. Jednak faktem jest, �e kilka firm utrzymuje si� wy��cznie ze jego sprzeda�y, a linuksowe grupy s� jednym z najbardziej obleganych zak�tk�w Usenetu -- u�ytkownik�w musi wi�c by� miliony; trudno jednak o konkretne dane. Najlepsze badania rynku szacuj� obecnie t� liczb� na 7,5 do 11 milion�w.
Odwa�ny cz�owiek, Harald T. Alvestrand
(<Harald.T.Alvestrand@uninett.no>),
podj�� ambitn� pr�b� policzenia u�ytkownik�w Linuksa ,,sztuka po sztuce''.
Je�li chcesz zosta� policzony, u�yj formularzy dost�pnych na stronach
http://counter.li.org/ lub wy�lij e-mail o jednym z dw�ch temat�w:
I use Linux at home
(,,u�ywam Linuksa w domu'') lub I use Linux at home and at work
(,,u�ywam Linuksa w domu i w pracy'') na adres linux-counter@uninett.no.
Honorowane s� r�wnie� zg�oszenia nieosobiste, o szczeg�y pytaj autora projektu.
Harald wysy�a co miesi�c aktualne statystyki na grup� comp.os.linux.misc. Informacje te s� r�wnie� dost�pne na WWW: http://counter.li.org/.
Woln� od ogranicze� w dystrybucji dokumentacj� Linuksa znajdziesz na serwerze the Linux Documentation Project: ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/LDP/ i http://sunsite.unc.edu/LDP/. (Od t�umacza: polskie wersje du�ej cz�ci umieszczonych tam dokument�w znajduj� si� na stronach JTZ: http://www.jtz.org.pl/.)
Po naj�wie�sze wiadomo�ci zajrzyj na grup� comp.os.linux.announce.
Linuksa �ci�gn�� mo�na z (m.in.) nast�puj�cych anonimowych serwer�w ftp:
Nazwa Adres IP Katalog
============================= =============== ===============
tsx-11.mit.edu 18.172.1.2 /pub/linux
sunsite.unc.edu 152.2.22.81 /pub/Linux
ftp.funet.fi 128.214.248.6 /pub/Linux
net.tamu.edu 128.194.177.1 /pub/linux
ftp.mcc.ac.uk 130.88.203.12 /pub/linux
src.doc.ic.ac.uk 146.169.2.1 /packages/linux
fgb1.fgb.mw.tu-muenchen.de 129.187.200.1 /pub/linux
ftp.informatik.tu-muenchen.de 131.159.0.110 /pub/comp/os/linux
ftp.dfv.rwth-aachen.de 137.226.4.111 /pub/linux
ftp.informatik.rwth-aachen.de 137.226.225.3 /pub/Linux
ftp.Germany.EU.net 192.76.144.75 /pub/os/Linux
ftp.lip6.fr 132.227.77.2 /pub/linux
ftp.uu.net 137.39.1.9 /systems/unix/linux
wuarchive.wustl.edu 128.252.135.4 mirrors/linux
ftp.win.tue.nl 131.155.70.100 /pub/linux
ftp.stack.urc.tue.nl 131.155.2.71 /pub/linux
srawgw.sra.co.jp 133.137.4.3 /pub/os/linux
cair.kaist.ac.kr /pub/Linux
ftp.denet.dk 129.142.6.74 /pub/OS/linux
NCTUCCCA.edu.tw 140.111.1.10 /Operating-Systems/Linux
nic.switch.ch 130.59.1.40 /mirror/linux
sunsite.cnlab-switch.ch 193.5.24.1 /mirror/linux
cnuce_arch.cnr.it 131.114.1.10 /pub/Linux
ftp.monash.edu.au 130.194.11.8 /pub/linux
ftp.dstc.edu.au 130.102.181.31 /pub/linux
ftp.sydutech.usyd.edu.au 129.78.192.2 /pub/linux
tsx-11.mit.edu
oraz fgb1.fgb.mw.tu-muenchen.de
s� oficjalnymi serwerami GCC.
Niekt�re serwery s� kopiami innych -- je�li mo�esz, u�yj najbli�szego (sieciowo) sobie.
Co najmniej sunsite.unc.edu
i ftp.informatik.tu-muenchen.de
udost�pniaj� us�ug� ftp przez e-mail. Wi�cej informacji pod adresami
ftpmail@sunsite.unc.edu i ftp@informatik.tu-muenchen.de.
Je�li czujesz si� zagubiony, zajrzyj do Distribution-HOWTO, gdzie wymieniona jest cz�� dystrybucji. W chwili obecnej, przynajmniej w USA, najpopularniejsze s� Red Hat i Debian.
Wi�kszo�� ludzi instaluje Linuksa z kompakt�w. Dystrybucje rozros�y si� do setek megabajt�w oprogramowania; �ci�ganie tego przez modem 28.8 lub ISDN trwa d�uuugo.
Linuksa na p�ytce mo�na naby� na dwa sposoby: jako cz�� archiw�w FTP, albo bezpo�rednio od producenta. Nabycie archiw�w cz�sto umo�liwia wyb�r dystrybucji, oznacza jednak r�wnie� rezygnacj� ze wsparcia technicznego. Przy zakupie od producenta dystrybucji zazwyczaj wybra� nie mo�na, oferowana jest za to jaka� forma wsparcia (najcz�ciej pomoc w instalacji).
Istnieje wi�cej BBS�w ni� jest plik�w w dystrybucji Linuksa. Od czasu do czasu lista tych BBS�w og�aszana jest na grupie comp.os.linux.announce. Popytaj w�r�d przyjaci� i w LUGach (Grupach U�ytkownik�w Linuksa), albo zam�w kt�r�� z komercyjnych dystrybucji (ich lista znajduje si� w Linux distribution HOWTO dost�pnym pod adresem http://sunsite.unc.edu/LDP/HOWTO/Distributions-HOWTO oraz w grupie comp.os.linux.announce).
(Od t�um.: w Polsce naj�atwiejsz� i najta�sz� form� uzyskania Linuksa jest zakup jednego z czasopism komputerowych do��czaj�cych p�ytki z kt�r�� z dystrybucji. O konkrety pytaj na grupie pl.comp.os.linux.)
Chocia� Linux dostarczany jest z kompletnym kodem �r�d�owym, system ten nie jest w�asno�ci� publiczn� -- jest oprogramowaniem chronionym prawami autorskimi, dost�pnym jednak�e za darmo na warunkach licencji GPL -- tam te� znajdziesz wi�cej informacji na ten temat. Dzia�aj�ce pod Linuksem programy r�wnie� chronione s� odpowiednimi prawami autorskimi, chocia� wiele z nich tak�e dost�pnych jest na licencji GPL. X Window rozpowszechniany jest na licencji MIT X, a niekt�re programy u�ytkowe na licencji BSD. W ka�dym razie dozwolone jest rozpowszechnianie oprogramowania dost�pnego na serwerze FTP (inaczej nie by�oby go tam).
Ponad cztery lata temu powsta� miesi�cznik Linux Journal.
Skierowany jest do wszystkich u�ytkownik�w Linuksa, zawiera artyku�y o r�nym
stopniu trudno�ci. Prenumerata jednoroczna kosztuje 22 dolary w USA, 27
dolar�w w Kanadzie i Meksyku, 32 dolary w pozosta�ych miejscach, p�atne w
dolarach USA. Prenumerat� zamawia si� poczt� elektroniczn� (subs@ssc.com),
faksem (+1-206-782-7191), telefonicznie (+1-206-782-7733), lub poczt�
tradycyjn� (Linux Journal, PO Box 85867, Seattle, WA 98145-1867, USA).
SSC udost�pnia sw�j publiczny klucz PGP, koduj�c nim e-maila z zam�wieniem
prenumeraty bez strachu mo�na poda� numer swojej karty kredytowej. W/w klucz
PGP uzyskuje si� poleceniem finger info@ssc.com .
Istnieje szereg po�wi�conych Linuksowi grup oraz list dyskusyjnych. Linux FAQ zawiera wi�cej informacji o tych ostatnich (FAQ to znajduje si� na wspomnianych serwerach FTP i w grupach dyskusyjnych).
Na moderowan� grup� comp.os.linux.announce wysy�ane s� og�oszenia n/t Linuksa (nowe programy, poprawki, itd).
Na moderowan� grup� comp.os.linux.answers wysy�ane s� dokumenty FAQ (,,Najcz�ciej Zadawane Pytania''), HOWTO (,,Jak To Zrobi�''), itp.
Niemoderowana grupa comp.os.linux.admin jest miejscem dyskusji o administrowaniu systemami linuksowymi.
Niemoderowana grupa comp.os.linux.development.system po�wi�cona jest rozwojowi j�dra. Pytania dotycz�ce program�w mo�na tu zadawa� wy��cznie, je�li s� one blisko powi�zane z j�drem. Inne programistyczne zapytania kierowa� nale�y na grup� comp.unix, chyba, �e dotycz� one konkretnych aplikacji. W takim przypadku w�a�ciw� grup� jest comp.os.linux.development.apps.
Niemoderowana grupa comp.os.linux.development.apps przeznaczona jest na dyskusje o rozwoju aplikacji dla Linuksa. Nie nale�y pyta� tam, sk�d takie aplikacje �ci�gn��, nie jest to r�wnie� miejsce na rozmowy o aplikacjach jeszcze nieistniej�cych.
Na grup� comp.os.linux.hardware wysy�a� mo�na pytania dot. dzia�ania sprz�tu pod Linuksem.
Grupa comp.os.linux.networking po�wi�cona jest zagadnieniu rozwoju, dzia�ania i konfiguracji oprogramowania sieciowego pod Linuksem.
comp.os.linux.x zajmuje si� systemem X Window.
Nast�pczyni comp.os.linux, grupa comp.os.linux.misc, przeznaczona jest dla dyskusji na tematy niewymienione powy�ej.
Powodem rozbicia comp.os.linux na podgrupy by�o zmniejszenie ruchu na grupie macierzystej, dlatego nie krospostuj mi�dzy grupami comp.os.linux.*! Jedynym wyj�tkiem jest wys�anie og�oszenia do news:comp.os.linux.announce i kt�rej� z niemoderowaych grup. Nie przestrzegaj�c tej zasady nara�asz si� na niemi�e potraktowanie...
�r�d�em wiadomo�ci o Linuksie na WWW jest http://sunsite.unc.edu/LDP/.
Od czasu j�dra 1.0 wprowadzono do systemu istotne ulepszenia. Linux 1.2 mia� kr�tszy czas dost�pu do dysk�w, udoskonalone terminale, ulepszone zarz�dzanie pami�ci� wirtualn�, wsparcie dla wielu platform, quoty i inne. Linux 2.0 (obecna stabilna wersja) zawiera jeszcze wi�cej poprawek, w��czaj�c w to poprawki w szybko�ci dzia�ania, nowe protoko�y sieciowe, jedn� z najszybszych na �wiecie wersj� TCP/IP i znacznie wi�cej. Linux 2.2 b�dzie jeszcze szybszy i b�dzie obs�ugiwa� wi�ksz� ilo�� protoko��w sieciowych oraz urz�dze� ni� obecnie.
Jednak, mimo �e kod �r�d�owy j�dra to ju� ponad 3/4 miliona linii, wiele jeszcze zosta�o do napisania, w tym r�wnie� dokumentacji. Je�li chcia�by� pom�c w jej tworzeniu, zasubskrybuj list� dyskusyjn� linux-doc@vger.rutgers.edu; wy�lij na adres majordomo@vger.rutgers.edu list zawieraj�cy s�owo ,,help'' w tre�ci (NIE w temacie).
Autor niniejszego dokumentu, Michael K. Johnson, <johnsonm@redhat.com> prosi o wszelkie, nawet drobne, uwagi; trudno bowiem stworzy� dobr� dokumentacj� ca�kowicie samemu.
Mniej-wi�cej bie��c� wersj� tego tekstu znajdziesz zawsze pod adresem http://sunsite.unc.edu/LDP/.
Znaki handlowe s� w�asno�ci� ich posiadaczy. Nie udziela si� �adnych gwarancji co do informacji zawartych w niniejszym dokumencie. U�ycie i rozpowszechnianie na w�asne ryzyko. Zawarto�� tego dokumentu jest w�asno�ci� publiczn� (public domain), b�d� jednak uprzejmy i przy cytowaniu zaznacz autorstwo.
Przet�umaczy�em najnowsz� dost�pn� wersj� dokumentu. Niestety, w momencie, w kt�rym to pisz�, tekst oryginalny nie by� uaktualniany od dw�ch lat; bior�c pod uwag� szybki rozw�j Linuksa, liczy� si� nale�y z mo�liwo�ci�, �e cz�� informacji jest przestarza�a. Na pewno jednak wszystkie zmiany w stanie faktycznym, kt�re nast�pi�y w przeci�gu tych dw�ch lat, s� zmianami na lepsze. :-)
Wersja oryginalna dokumentu ("INFO-SHEET") znajduje si� pod adresem http://sunsite.unc.edu/LDP/. Z polskimi t�umaczeniami pozosta�ych dokument�w HOWTO zapozna� si� mo�esz pod adresem http://www.jtz.org.pl/.
Copyright for the translation:
(c) 2000, 2001 by Tomasz 'tsca' Sienicki, <tsca@edb.dk>
# #
Hosting by: Hurra Communications Sp. z o.o.
Generated: 2007-01-26 18:02:23