 |
 |
|
|
Oto dokument Linux Sound HOWTO, czyli D�wi�k w Linuxie - Jak To Zrobi�? Z za�o�enia ma to by� szybki poradnik obejmuj�cy wszystko, co potrzebujesz wiedzie� aby zainstalowa� i skonfigurowa� obs�ug� d�wi�ku pod Linuxem. Udzielono tu odpowiedzi na cz�sto zadawane pytania, a tak�e zamieszczono odno�niki do innych �r�de� informacji na rozmaite tematy zwi�zane z d�wi�kiem i muzyk� generowan� za pomoc� komputer�w.
Zakres pracy jest ograniczony do problematyki kart d�wi�kowych, odnosz�cej si� do Linuxa. Wi�cej informacji na temat kart d�wi�kowych i generowania d�wi�ku i muzyki z pomoc� komputera znajdziesz w dokumentach wymienionych w rozdziale �r�a Informacji.
Wiele z tych informacji pochodzi z dokumentacji dostarczonej wraz ze sterownikiem d�wi�ku, napisanym przez Hannu Savolainena ( hannu@voxware.pp.fi). Sk�adam podzi�kowania Hannu i wielu innym ludziom, kt�rzy tworzyli sterowniki d�wi�ku do j�dra Linuxa i programy narz�dziowe.
Dzi�ki pakietowi Linuxdoc-SGML ten dokument HOWTO jest dost�pny w kilku formatach, wygenerowanych z jednego wsp�lnego pliku �r�d�owego.
pierwsza wersja; wys�ana jedynie do kana�u SOUND pocztowej listy aktywist�w Linuxa
niewielkie uaktualnienia; pierwsza wersja dost�pna w archiwach internetowych
skonwertowana do formatu SGML; obecnie dost�pna w kilku formatach dzi�ki narz�dziom Linuxdoc-SGML Matta Welsha; zmiana wygl�du z powodu nowego formatu, jedynie niewielkie zmiany w tre�ci
niewielkie poprawki w SGMLu; dodana odpowied� na temat niekompatybilno�ci kontrolera SCSI Adaptec1542A i karty PAS16
sterownik d�wi�ku w wersji 2.5a jest teraz w dystrybucji j�dra 1.1; uwaga na temat obs�gi GUS-MAX; inne nieznaczne poprawki
dodana informacja o b��dzie "no space on device" ("brak przestrzeni na urz�dzeniu"); dodana uwaga o tym, �e Podr�cznik Hackera (Hacker's Guide) znajduje si� w "ukrytym" katalogu; dodane pytanie o tryb dwukierunkowy; informacja o b��dach "device busy" ("urz�dzenie zaj�te"); inne nieznaczne poprawki
dodane informacje o ASP i AWE32; dost�pny jest VoxWare 2.9; odpowied� na pytanie o u�ywanie IRQ2; odno�niki do dokument�w HOWTO o d�wi�ku i SCSI
dodane pytanie o b��dy pod DOSem; wiele niewielkich poprawek celem uaktualnienia wzgl�dem wersji 2.90 sterownika d�wi�ku; informacja o grze DOOM; odpowied� na temat redukcji szum�w
pytania o nagrywanie i karty-klony
napomknienie, �e HOWTO dost�pne jest przez WWW, jako dokumenty do druku i w innych wersjach j�zykowych; informacja na temat konfliktu DMA ze sterownikiem nap�du ta�mowego QIC; informacja o karcie Sound Galaxy NX Pro i myszy szeregowej Logitech
D�ugo oczekiwane uaktualnienie (by�em zaj�ty); dokument obj�ty licencj� GPL; uaktualnienie do wersji 3.0 sterownika d�wi�ku; informacja o wielu nowo obs�ugiwanych kartach; wi�cej informacji o konfiguracji i usuwaniu b��d�w; masa nowych odno�nik�w do stron HTML; uaktualnienie zgodnie z formatem CD-ROM HOWTO.
nowe sterowniki w j�drze 1.3.34; nowe nazwy urz�dze� d�wi�kowych; adres 1542 to 334 a nie 333; wyja�nienie statusu Emu i ASP Creative Labs; wskazanie do stron WWW Creative Labs i MediaTrix
wzmianka o nazwie VoxWare; uaktualnienie o najnowsze obs�ugiwane karty d�wi�kowe i opcje konfiguracji; pytanie o obs�ug� Plug and Play; problem rozmiar�w bloku; nowe opcje w xconfig i menuconfig; narz�dzia modutils maj� obs�ug� d�wi�ku; usuni�cie pocztowej listy dyskusyjnej vger; wyr�nienie adresu strony WWW autora; inne niewielkie zmiany
Audio Excell DSP16 nie jest obecnie obs�ugiwana (powinna znowu dzia�a� za kilka miesi�cy); zmiany w programie configure; dost�pne jest w�oska wersja j�zykowa tego HOWTO; trick - jak ustawia� wzmocnienie miksowania podczas �adowania modu�u obs�ugi d�wi�ku; ostatnia stabilna wersja j�dra to 2.0; now nazwa sterownika d�wi�ku; pytanie o prawa dost�pu root'a na plikach urz�dze� d�wi�kowych
usuni�cie kilku bardzo starych i obecnie nieaktualnych pyta�; nowy adres e-mail autora; poprawione kilka odwo�a� do najnowszych pakiet�w program�w; wi�cej informacji o ksi��ce nt. multimedi�w; niewielkie poprawki pisowni i gramatyki
wiele uaktualnie� i poprawek od Hannu Savolainena; dodany sze�ciomiesi�czny "okres przydatno�ci do u�ycia"; nowy URL do strony WWW dotycz�cej ksi��ki, dodany odno�nik do hiszpa�skiej wersji j�zykowej; niewielkie poprawki poprawki pisowni i gramatyki
Nowe wersje orygina�u tego dokumentu b�d� okresowo wysy�ane do gupy dyskusyjnej comp.os.linux.answers. B�d� r�wnie� za�adowywane do rozmaitych anonimowych archiw�w ftp, zbieraj�cych tego typu informacje, jak np. ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/.
Wersje hipertekstowe tego i innych dokument�w Linux HOWTO s� dost�pne na wielu serwerach WWW w Internecie, w tym pod adresem http://sunsite.unc.edu/mdw/mdw.html. Wi�kszo�� CD-ROMowych dystrybucji Linuxa zawiera dokumenty HOWTO, cz�sto w katalogu /usr/doc/, jak r�wnie� dokumenty te dost�pne s� u kilku producent�w w postaci drukowanej. Czasami dokumenty HOWTO z dystrybucji na p�ytach CD-ROM, archiw�w ftp i w formie drukowanej s� nieaktualne. Je�li z daty wydania tego dokumentu wynika, �e ma on wi�cej ni� 6 miesi�cy, prawdopodobnie nowsza wersja jest ju� dost�pna w Internecie.
Wersja polska znajduje si� wraz z pozosta�ymi dokumentami Linux-HOWTO w wersji polskiej w archiwum ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/
Oryginalna, angielska wersja tego dokumentu: ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/HOWTO/.
Francuska wersja tego dokumentu : ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/.
Japo�ska wersja tego dokumentu : http://yebisu.ics.es.osaka-u.ac.jp/linux/.
W�oska wersja tego dokumentu : http://www.psico.unipd.it/ildp/docs/HOWTO/Sound-HOWTO.html.
Hiszpa�ska wersja tego dokumentu : http://www.insflug.nova.es/howtos/online/sonido/sonido-COMO.html.
Je�li przet�umaczysz orygina� na inn� wersj� j�zykow�, daj zna� autorowi, a do powy�szej listy dodany zostanie odpowiedni odno�nik.
Polegam na Tobie, czytelniku, aby uczyni� ten dokument u�ytecznym. Je�li masz jakie� sugestie, poprawki lub komentarze, prosz� wy�lij je do mnie, jeff_tranter@pobox.com, a ja spr�buje w��czy� je do nast�pnej wersji.
Wyra�am r�wnie� ch�� udzielania odpowiedzi na og�lne pytania dotycz�ce kart d�wi�kowych tak dobrze jak tylko potrafi�. Jednak zanim zapytasz mnie, zapoznaj si� prosz� z ca�ym niniejszym HOWTO, a wysy�aj�c pytanie do��cz dok�adn� informacj� na temat problemu.
Je�li opublikujesz ten dokument na dysku CD-ROM lub w wersji drukowanej, by�bym wdzi�czny za przes�anie mi jednego egzemplarza. Napisz e-mail, to podam m�j adres pocztowy. Warto w takiej sytuacji r�wnie� rozwa�y� datek na rzecz Projektu Dokumentacji Linuxa (Linux Documentation Project), co wspomo�e ide� darmowej dokumentacji do Linuxa. W sprawie dok�adniejszych informacji skontaktuj si� z koordynatorem projektu Linux HOWTO, Gregiem Hankinsem mailto:gregh@sunsite.unc.edu.
Prawa autorskie 1995-1997 Jeff Tranter.
Ten HOWTO jest darmow� dokumentacj�; mo�esz go rozprowadza� i/lub modyfikowa� na zasadach okre�lonych w Generalnej Publicznej Licencji GNU (GPL) przez Fundacj� Darmowego Oprogramowania (Free Software Foundation); Licencja w wersji 2 lub (zgodnie z Twoim uznaniem) jakakolwiek p�niejsza.
Dokument ten rozprowadzany jest w nadziei, �e b�dzie przydatny, jednak bez �adnej gwarancji; nawet bez domniemanej gwarancji przeznaczenia lub przydatno�ci do konkretnego celu. Wi�cej szczeg��w znajdziesz w Generalnej Publicznej Licencji GNU.
Mo�esz otrzyma� kopi� Generalnej Publicznej Licencji GNU, je�li napiszesz do Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA.
Ten rozdzia� jest bardzo skr�towym przegl�dem technologii d�wi�ku komputerowego, kt�ry ma na celu u�atwi� ci zrozumienie p�niej u�ywanych poj��. Aby dowiedzie� si� wi�cej, powiniene� odwo�a� si� do ksi��ek o d�wi�ku cyfrowym lub cyfrowym przetwarzaniu sygna��w d�wi�kowych.
D�wi�k jest zjawiskiem analogowym; mo�e przyjmowa� dowolne warto�ci z ci�g�ego przedzia�u. Komputery s� cyfrowe; lubi� pracowa� z warto�ciami dyskretnymi. Karty d�wi�kowe wykorzystuj� urz�dzenie zwane Konwerterem Analogowo - Cyfrowym (A/D lub ADC) do konwersji napi�� odpowiadaj�cych analogowym falom d�wi�kowym do postaci cyfrowych lub numerycznych warto�ci, kt�re mo�na przechowywa� w pami�ci. Podobnie, Konwerter Cyfrowo - Analogowy (D/A lub DAC) przekszta�ca warto�ci numeryczne z powrotem na napi�cia analogowe, kt�re w efekcie mog� sterowa� g�o�nikiem, produkuj�c d�wi�k.
Proces przetwarzania postaci analogowej na cyfrow�, zwany pr�bkowaniem, obci��ony jest pewnym b��dem. Dwa czynniki s� najwa�niejsze przy okre�laniu, jak wiernie pr�bkowany d�wi�k odwzorowuje analogowy orygina�. Cz�stotliwo�� pr�bkowania to liczba pr�bek pobranych w danej jednostce czasu (najcz�ciej okre�lana w pr�bkach na sekund� lub Hertzach). Przy niskiej cz�stotliwo�ci pr�bkowania analogowy sygna� odwzorowany b�dzie mniej dok�adnie. Rozmiar pr�bki to zakres warto�ci u�ywanych do opisania ka�dej pr�bki, zazwyczaj oznaczony w bitach. Im wi�kszy rozmiar pr�bki, tym dok�adniejszy b�dzie sygna� cyfrowy.
Karty d�wi�kowe najcz�ciej u�ywaj� pr�bek 8- lub 16-bitowych przy cz�stotliwo�ciach pr�bkowania od oko�o 4000 do 44.000 pr�bek na sekund�. Pr�bki mog� r�wnie� zawiera� jeden kana� (mono) lub dwa kana�y (stereo).
Synteza FM jest starsz� technik� wytwarzania d�wi�ku. Polega na ��czeniu r�nych fal d�wi�kowych (np. sinusoidalnej, tr�jk�tnej, kwadratowej). Syntez� FM �atwiej jest zaimplementowa� sprz�towo ni� konwersj� D/A, ale za to trudniej j� oprogramowa�. Jest ona r�wnie� mniej elastyczna. Wiele kart d�wi�kowych obs�uguje syntez� FM dla cel�w wstecznej kompatybilno�ci ze starszymi kartami i programami. Zazwyczaj zawieraj� one kilka niezale�nych generator�w d�wi�ku lub g�os�w.
Synteza Wavetable ��czy elastyczno�� konwersji D/A z wielokana�owymi mo�liwo�ciami syntezy FM. W tej technologii przetworzone na posta� cyfrow� g�osy mog� by� za�adowane do dedykowanego obszaru pami�ci, a nast�pnie odtwarzane, ��czone i modyfikowane przy niewielkim obci��eniu procesora. Wszystkie najlepsze karty d�wi�kowe obs�uguj� syntez� wavetable.
Wi�kszo�� kart d�wi�kowych daje mo�liwo�� miksowania - ��czenia sygna��w z r�nych �r�de� wej�ciowych i kontrolowania poziom�w g�o�no�ci.
MIDI jest skr�tem od nazwy Musical Instrument Digital Interface (Cyfrowy Interfejs Instrument�w Muzycznych) i jest standardowym protoko�em sprz�towym i programowym pozwalaj�cym instrumentom muzycznym na komunikowanie si� ze sob�. Sygna�y przes�ane po szynie MIDI mog� by� r�wnie� przechowywane w plikach MIDI do p�niejszej obr�bki i odtwarzania. Wiele kart d�wi�kowych zawiera interfejs MIDI. Te, kt�re go nie maj�, nadal mog� odgrywa� pliki MIDI przy u�yciu zintegrowanych w karcie funkcji.
Pliki MOD s� powszechnym formatem utwor�w generowanych za pomoc� komputer�w. Obok informacji o nutach, kt�re maj� by� zagrane, pliki te zawieraj� cyfrowe pr�bki instrument�w (inaczej zwane g�osami). Pliki MOD po raz pierwszy pojawi�y si� na komputerach Amiga, ale mog� by� odtwarzane z pomoc� stosownego oprogramowania na innych systemach, z Linuxem w��cznie.
W tym rozdziale wymieniono karty graficzne i interfejsy, kt�re s� obecnie obs�ugiwane przez Linuxa. Informacja tutaj zawarta oparta jest na najnowszych w trakcie pisania tego dokumentu j�drach Linuxa.
Sterownik d�wi�ku ma sw� w�asn� numeracj� wersji. Ostatnie stabilne j�dro Linuxa to wersja 2.0.27, wykorzystuj�ca sterownik d�wi�ku w wersji 3.5.4-960630.
Autor sterownika d�wi�ku, Hannu Savolainen, zazwyczaj r�wnie� udost�pnia nowsze wersje sterownika d�wi�ku zanim w��czane s� one do standardowej dystrybucji j�dra Linuxa. Najbardziej aktualna lista obs�ugiwanych kart znajduje si� pod adresem http://www.4front-tech.com/ossfree/new_cards.html (USA) lub http://personal.eunet.fi/pp/voxware/new_cards.html (Europa). Na tych stronach wyszczeg�lnione jest, kt�ra wersja sterownika d�wi�ku jest wymagana przy danym typie karty d�wi�kowej, lub czy sterownik danej karty jest nadal w fazie rozwoju. Plik /usr/src/linux/drivers/sound/Readme.cards, rozprowadzany wraz ze sterownikiem d�wi�ku do j�dra, zawiera informacj� o obs�ugiwanych kartach, ale nie zawsze jest aktualny.
Sterownik d�wi�ku powinien r�wnie� dzia�a� z wi�kszo�ci� kart d�wi�kowych na platformie Alpha. Jednak�e, niekt�re karty mog� wywo�ywa� konflikty na portach I/O innych urz�dze� system�w opartych na Alpha, nawet je�li dzia�aj� one poprawnie na komputerach i386, wi�c og�lnie rzecz bior�c nie mo�na z g�ry okre�li�, czy dana karta b�dzie dzia�a�, zanim si� faktycznie nie spr�buje.
W czasie, gdy to pisz�, sterownik d�wi�ku nie dzia�a jeszcze na wersji Linuxa na systemy z procesorem PowerPC, ale w przysz�o�ci obs�uga ta powinna si� pojawi�.
Wygl�da na to, �e sterownik d�wi�ku mo�na do��czy� do j�dra w wersji Linuxa na systemy MIPs, ale obawiam si� �e nie specjalnie dzia�a (czy komputery MIPs maj� w og�le sloty ISA?).
J�dro Linuxa zawiera osobne sterowniki dla wersji na Atari i Amig�, kt�re implementuj� kompatybilny podzestaw sterownika na platform� Intel, przy u�yciu wbudowanych w te komputery urz�dze�.
Wersja Linuxa na systemy SPARC nie ma obecnie obs�ugi d�wi�ku (podobnie jak Amiga i Atari, komputery SPARC maj� wbudowane urz�dzenia d�wi�kowe, wi�c mo�na to za�atwi� nowym sterownikiem).
Nast�puj�ce karty d�wi�kowe obs�ugiwane s� przez sterownik d�wi�ku j�dra Linuxa:
Nale�y zauwa�y�, �e karty Plug and Play (PnP) nie s� w pe�ni kompatybilne ze starszymi modelami bez PnP tego samego urz�dzenia. Dla przyk�adu, SoundBlaster16 PnP nie jest w pe�ni zgodna z oryginaln� kart� SoundBlaster16. Podobnie jest w przypadku kart Soundscape PnP i GUS PnP. Wi�cej informacji o Plug and Play znajdziesz w dalszej cz�ci tego dokumentu.
Nast�puj�ce karty nie s� obs�ugiwane, z powodu, �e s� przestarza�e, b�d� dlatego, �e producent nie chce udost�pni� informacji programistycznych niezb�dnych do napisania sterownika.
Inne karty d�wi�kowe, kt�re okre�la si� jako kompatybilne z jedn� z obs�ugiwanych kart d�wi�kowych mog� dzia�a�, je�li s� zgodne sprz�towo (tj. na poziomie rejestr�w).
Mimo faktu, i� wi�kszo�� kart d�wi�kowych tytu�uje si� mianem "kompatybilnych z SoundBlaster", bardzo niewiele z obecnie sprzedawanych kart jest wystarczaj�co kompatybilnych, aby pracowa� z linuxowym sterownikiem karty SoundBlaster. Karty te najcz�ciej pracuj� lepiej pod kontrol� sterownika MSS/WSS lub MAD16. Jedynie prawdziwe karty SoundBlaster, produkowane przez Creative Labs, zawieraj�ce oryginalne uk�ady (tzn. SoundBlaster16 Vibra), karty MV Jaz16 i oparte o ESS688/1688 dzia�aj� dobrze ze sterownikiem SoundBlaster. Pr�ba u�ycia ustawienia "16-bitowa karta d�wi�kowa kompatybilna z SoundBlaster Pro" to zazwyczaj tylko strata czasu.
J�dro Linuxa obs�uguje port SCSI wbudowany w niekt�re karty d�wi�kowe (np. ProAudioSpectrum 16) i firmowy interfejs do niekt�rych nap�d�w CD-ROM (np. Soundblaster Pro). Wi�cej informacji znajdziesz w dokumentach Linux SCSI HOWTO oraz Linux CDROM HOWTO
Dost�pny jest tak�e �adowalny modu� j�dra obs�uguj�cy porty joysticka - r�wnie� te, kt�re znajduj� si� na niekt�rych kartach d�wi�kowych.
Zauwa�, �e obs�uga SCSI, CD-ROM, joysticka i sterowniki d�wi�kowe w j�drze s� od siebie ca�kowicie niezale�ne.
Najnowsze informacje o sterowniku kart d�wi�kowych znajdziesz na stronie WWW Hannu Savolainena, kt�rej adres wymieniony jest w rozdziale �r�d�a Informacji.
Dost�pnych jest te� kilka "nieoficjalnych" sterownik�w d�wi�ku, nie w��czonych do dystrybucji j�dra Linuxa, u�ywanych zamiast standardowego sterownika d�wi�ku.
Komercyjn� wersj� sterownika d�wi�ku pod Linuxa sprzedaje firma 4Front Technologies. Oferowana przez nich wersja ma kilka dodatkowych funkcji w por�wnaniu ze sterownikiem w��czonym do dystrybucji j�dra Linuxa. Wi�cej informacji na ten temat znajdziesz na stronie WWW 4Front Technologies.
Markus Mummert ( mum@mmk.e-technik.tu-muenchen.de) stworzy� pakiet sterownik�w do kart Turtle Beach MultiSound (classic), Tahiti i Monterey. W dokumentacji czytamy:
"Jest on zaprojektowany do wysokiej jako�ci zapisu/odczytu z dysku twardego bez utraty synchronizacji nawet na obci��onych systemach. Inne funkcje, takie jak synteza fal, MIDI i cyfrowy procesor sygna�owy (DSP) nie mog� by� u�ywane. Nie jest r�wnie� mo�liwe jednoczesne odtwarzanie i nagrywanie. Obecnie zast�puje on VoxWare i by� testowany na kilku wersjach j�dra, od 1.0.9 do 1.2.1. Mo�na go r�wnie� zainstalowa� na systemach UN*X SysV386R3.2."
Mo�na je znale�� pod adresem http://www.cs.colorado.edu/~mccreary/tbeach.
Kim Burgaard ( burgaard@daimi.aau.dk) napisa� sterownik i programy narz�dziowe do interfejsu MIDI Roland MPU-401. Opis z mapy oprogramowania Linuxa jest nast�puj�cy:
"Sterownik do interfejs�w MIDI w pe�ni zgodnych z Roland MPU-401 (w tym r�wnie� Roland SCC-1 i RAP-10/ATW-10). Wraz ze sterownikiem otrzymujemy u�yteczny zestaw program�w narz�dziowych, w sk�ad kt�rego wchodz� mi�dzy innymi odtwarzacz i rejestrator standardowych plik�w MIDI (Standard MIDI Files)."
Od czasu wydania wersji 0.11a dokonano licznych ulepsze�. Mi�dzy innymi, sterownik zawiera obecnie procedury dzielenia pracy IRQ i mo�na go skompilowa� z nowym interfejsem modu��w j�dra. Opcja pracy z metronomem, mo�liwo�� synchronizowania np. grafiki na podstawie rytmu bez utraty precyzji, zaawansowany interfejs powtarzania/nagrywania/nadpisywania i wiele, wiele wi�cej."
Mo�na to znale�� pod adresem : ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/sound/mpu401-0.2.tar.gz.
Dost�pny jest sterownik d�wi�ku, nie wymagaj�cy �adnych dodatkowych urz�dze� d�wi�kowych; wykorzystuje on wewn�trzny g�o�nik PC. Jest on w wi�kszo�ci programowo zgodny ze sterownikiem kart d�wi�kowych, jednak jak mo�na si� by�o spodziewa�, jako�� uzyskiwanego d�wi�ku jest znacznie gorsza i procesor jest znacznie bardziej obci��ony. Wyniki bywaj� r�ne, zale�nie od charakterystyki danego g�o�nika. Wi�cej informacji znajdziesz w dokumentach do��czonych do sterownika g�o�nika PC.
Bie��ca wersja to 0.9b i mo�na j� zdoby� pod adresem ftp://ftp.informatik.hu-berlin.de/pub/os/linux/hu-sound/
Innym wyj�ciem jest skonstruowanie konwertera cyfrowo-analogowego w oparciu o r�wnoleg�y port drukarki i kilka dodatkowych komponent�w. Jako�� d�wi�ku w tym przypadku jest lepsza ni� na g�o�niku PC, ale nadal sterownik konsumuje du�o czasu procesora. Wskaz�wki dotycz�ce budowy takiego konwertera, oraz odpowiedni sterownik zawiera wcze�niej wspomniany pakiet steruj�cy do g�o�nika PC.
Konfiguracja obs�ugi d�wi�ku przez Linuxa sprowadza si� do nast�puj�cych krok�w:
Nast�pne rozdzia�y szczeg�owo opisuj� ka�dy z tych krok�w.
Post�p zgodnie ze wskaz�wkami producenta odno�nie instalacji sprz�tu, lub zle� instalacj� dostawcy twojego komputera.
Starsze karty d�wi�kowe maj� zazwyczaj prze��czniki lub jumpery pozwalaj�ce dobra� ustawienia IRQ, kana��w DMA, itd.; zapisz sobie warto�ci, kt�re ustawisz. Je�li nie masz pewno�ci, wykorzystaj ustawienia fabryczne. W miar� mo�liwo�ci pr�buj unika� konflikt�w karty z innymi urz�dzeniami (np. kartami ethernet, kontrolerami SCSI, portami szeregowymi i r�wnoleg�ymi).
Zazwyczaj powiniene� u�ywa� te same ustawienia portu I/O, IRQ i DMA, kt�re dzia�aj� pod DOSem. Jednak w niekt�rych przypadkach (szczeg�lnie przy kartach PnP) dla poprawnego dzia�ania karty pod Linuxem ustawienia b�d� musia�y by� inne. Mo�e si� przyda� metoda do�wiadczalna.
Przy wst�pnej instalacji Linuxa prawdopodobnie u�y�e� j�dra prekompilowanego. J�dra te zazwyczaj nie zawieraj� obs�ugi d�wi�ku. Najlepiej przekompilowa� j�dro samemu z takimi sterownikami, jakie s� Ci potrzebne. Mo�esz r�wnie� chcie� przekompilowa� j�dro aby uaktualni� je do nowszej wersji lub aby zwolni� nieco pami�ci przez zminimalizowanie jego rozmiar�w.
Szczeg�y odno�nie kompilacji j�dra znajdziesz w Linux Kernel HOWTO po polsku (lub w oryginale Linux Kernel HOWTO). Wspomn� tutaj tylko o kilku kwestiach specyficznych dla kart d�wi�kowych.
Je�li nigdy wcze�niej nie konfigurowa�e� obs�ugi d�wi�ku w j�drze, dobrze by�oby, aby� przeczyta� wszystkie dokumenty Readme do��czone do sterownik�w d�wi�ku do j�dra, w szczeg�lno�ci informacj� o konkretnym typie karty d�wi�kowej, kt�rej u�ywasz. Nast�puj�ce pliki informacyjne mo�na znale�� w katalogu kodu �r�d�owego sterownika d�wi�ku do j�dra, zazwyczaj /usr/src/linux/drivers/sound:
CHANGELOG - opis zmian w poszczeg�lnych wersjach COPYING - ograniczenia rozprowadzania i prawa autorskie Readme - naj�wie�sze i najwa�niejsze informacje Readme.aedsp16 - informacje o karcie d�wi�kowej Audio Excel DSP 16 Readme.cards - uwagi na temat konfigurowania konkretnych kart Readme.linux - uwagi o instalacji osobnych wersji sterownika d�wi�ku Readme.modules - jak skompilowa� sterownik d�wi�ku do postaci modu�u �adowalnego Readme.v30 - nowe funkcje w wersji 3.0 sterownika d�wi�ku experimental.txt - uwagi o opcjach eksperymantalnych
Post�p zgodnie ze zwyk�� procedur� tworzenia j�dra. Obecnie dost�pne s� trzy interfejsy u�atwiaj�ce konfigurowanie j�dra. Graficzny interfejs dzia�aj�cy w X11 mo�na wywo�a� wpisuj�c "make xconfig". Interfejs oparty o okienkowe menu, wymagaj�cy jedynie trybu tekstowego jest dost�pny jako "make menuconfig". Pierwotna metoda, wywo�ywana przez "make config", to prosty, tekstowy interfejs.
Szczeg�lnie uwa�nie nale�y korzysta� z "make xconfig" i "make menuconfig". Nale�y dok�adnie prze�ledzi� wszystkie pytania Yes/No. Domy�ln� odpowiedzi� na te pytania jest zawsze 'No' (nie), co nie we wszystkich przypadkach jest poprawne. W szczeg�lno�ci opcja "/dev/dsp and /dev/audio support" (CONFIG_AUDIO) powinna zazwyczaj by� w��czona.
W tym dokumencie przyj��em za�o�enie, �e konfigurowa� b�dziesz j�dro metod� tradycyjn� "make config" - odpowiadaj�c na kolejne pytania, chocia� sam proces jest podobny w innych przypadkach.
S� r�wnie� dwie r�ne metody konfigurowania d�wi�ku. Pierwsza to tzw. "stara" metoda (jedyna dost�pna w j�drach przed wersj� 2.0.0). Wykorzystuje ona osobny program konfiguracyjny, b�d�cy cz�ci� sterownika d�wi�ku. Spos�b ten jest skuteczny w przypadku wi�szo�ci kart d�wi�kowych z wyj�tkiem kilku rzadkich modeli, kt�re wymagaj� dodatkowych sterownik�w "niskopoziomowych" (miroSOUND, AWE32 i AEDSP16).
Druga, "nowa" metoda, jest lepiej zintegrowana z okienkowym systemem konfiguracji j�dra. Nie dzia�a ona w przypadku kart, kt�re wymagaj� pliku za�adowanego od producenta. Nale�� do nich karty PSS, SM Wave, AudioTrix Pro i TurtleBeach Tropez/Maui. Przy tych kartach konieczne jest u�ycie starej metody.
"make xconfig" wywo�uje zawsze "now�" metod�. Przy "make menuconfig" mo�esz wybra� mi�dzy "star�" i "now�" metod� w okienku konfiguracji d�wi�ku. Je�li natomiast u�ywasz "make config", domy�lnie wybierana jest "stara" metoda. Jednak je�li ju� raz skorzysta�e� z "nowej" metody, b�dzie ona r�wnie� u�ywana przez "make config". Prze��czy� si� do "starej" metody mo�esz w�wczas przez uruchomienie "make menuconfig" i wybranie jej w menu.
Zalecany spos�b to u�ycie "make menuconfig" w po��czeniu ze "star�" metod�. Wiele problem�w konfiguracji d�wi�ku powstaje (przynajmniej cz�ciowo) z powodu niepoprawnego u�ycia "nowej" metody.
Mo�liwe jest r�wnie� skompilowanie sterownika d�wi�ku do postaci �adowalnego modu�u j�dra. Na pocz�tek zalecam wkompilowanie sterownika do rezydentnej cz�ci j�dra. Z chwil�, gdy ju� zostanie przetestowany i dzia�a poprawnie, mo�esz spr�bowa� opcj� modu�u.
Po uruchomieniu make config, w��cz obs�ug� d�wi�ku odpowiadaj�c "y" na
pytanie:
Sound card support (CONFIG_SOUND) [M/n/y/?]
Po zako�czeniu pyta� konfiguracyjnych skompilowany i uruchomiony zostanie program konfiguracji d�wi�ku, kt�ry nast�pnie wypyta ci� o po��dane opcje dotycz�ce kart d�wi�kowych. Odpowiadaj na te pytania ostro�nie, nieprawid�owa odpowied� mo�e spowodowa�, �e pewne dalsze pytania w og�le nie zostan� zadane. Dla przyk�adu, nie odpowiadaj "yes" na pierwsze pytanie (PAS16) je�li rzeczywi�cie nie masz PAS16. Nie w��czaj wi�kszej ilo�ci kart ni� faktycznie potrzebujesz obs�u�y�, gdy� jedynie zajmuje to pami��. Dodatkowo, niekt�re sterowniki (jak MPU-401) mog� k��ci� si� z kontrolerem SCSI i uniemo�liwia� �adowanie j�dra.
Wymieniam poni�ej opisy poszczeg�lnych opcji konfiguracji. Odpowiedz "y" (tak) lub "n" (nie) na ka�de pytanie. Pokazywana jest odpowied� domy�lna, wi�c "[Y/n/?]" oznacza domy�lnie "y", a "[N/y/?]" oznacza, �e domy�lnym ustawieniem jest "n". Aby u�y� ustawienie domy�lne po prostu naci�nij Enter, ale pami�taj, �e warto�� ta niekoniecznie jest poprawna.
Wpisuj�c znak zapytania ("?") otrzymasz kr�tk� informacj� opisuj�c� dan� opcj� konfiguracji.
Zauwa� r�wnie�, �e nie wszystkie pytania musz� uzyska� odpowied�. Program konfiguracyjny mo�e wy��czy� pewne pytania zale�nie od wcze�niejszych odpowiedzi. Mo�e r�wnie� wybiera� pewne opcje automatycznie.
Je�li wcze�niej kompilowa�e� j�dro z obs�ug� d�wi�ku, mog� by� zapisane ustawienia poprzedniej konfiguracji. Je�li chcesz u�y� poprzednio wybrane opcje, odpowiedz "y". Je�li chcesz spr�bowa� innej konfiguracji lub uaktualni�e� j�dro do nowszej wersji, powiniene� odpowiedzie� "n" i przej�� przez procedur� konfiguracji.
Odpowiedz "y" tylko je�li masz kart� Pro Audio Spectrum 16, ProAudio Studio 16 lub Logitech SoundMan 16. Nie odpowiadaj "y" je�li masz jak�� inn� kart� firmy Media Vision lub Logitech, gdy� nie s� one kompatybilne z PAS16.
Odpowiedz "y" je�li masz oryginaln� kart� SoundBlaster produkcji Creative
Labs, lub klon w 100% kompatybilny (jak np. Thunderboard lub SM
Games). Je�li twoja karta jest na li�cie obs�ugiwanych kart, zerknij na
instrukcje do tej konkretnej karty zawarte w pliku Readme.cards
zanim odpowiesz na to pytanie. Przy nieznanych kartach mo�esz odpowiedzie�
"y" je�li w opisie dostarczonym z kart� stwierdzono, �e jest kompatybilna z
SoundBlasterem.
Odpowiedz "y" je�li masz kart� GUS lub GUS MAX. Odpowiedz "n" gdy ich nie masz, poniewa� sterownik z�era sporo pami�ci.
B�d� ostro�ny z tym pytaniem. Interfejs MPU-401 jest obs�ugiwany przez
prawie wszystkie karty d�wi�kowe. Jednak�e, pewne obs�ugiwane przez Linuxa
karty maj� w�asne sterowniki do MPU-401. W��czenie opcji MPU-401 dla tych
kart wywo�a konflikty. Troch� k�opot�w spowodowa� mo�e r�wnie� w��czenie
opcji MPU-401 dla sprz�tu, kt�ry tak naprawd� nie ma MPU-401. Je�li twoja
karta znalaz�a si� na li�cie obs�ugiwanego sprz�tu, przeczytaj informacje
dotycz�ce tej konkretnej karty w pliku Readme.cards. Bezpiecznie
jest odpowiedzie� "y" je�li masz prawdziw� kart� interfejsu MIDI MPU-401.
Bezpiecznie jest odpowiedzie� "n" na to pytanie we wszystkich przypadkach. Interfejs 6850 UART u�ywany jest bardzo rzadko.
Odpowiedz "y" tylko je�li masz karty Orchid SW32, Cardinal DSP16 lub jakie� inne oparte na uk�adzie PSS (AD1848 codec + ko�� ADSP-2115 DSP + ko�� Echo ESC614 ASIC).
Odpowiedz "y" je�li masz zainstalowan� 16-bitow� kart� siostrzan� na swojej karcie GUS. Odpowiedz "n" je�li masz kart� GUS MAX. Odpowied� "y" przy tej opcji powoduje wy��czenie obs�ugi GUS MAX.
Odpowiedz "y" tylko je�li masz kart� GUS MAX.
Ponownie, pomy�l dobrze, zanim odpowiesz tutaj "y". Bezpiecznie jest wybra�
"y" je�li masz oryginaln� kart� Windows Sound System wyprodukowan� przez
Microsoft, lub kart� Aztech SG 16 Pro (lub NX16 Pro). Mo�esz r�wnie�
odpowiedzie� "y" je�li twoja karta nie by�a wymieniona wcze�niej w tym
dokumencie. Przy kartach obs�ugiwanych przez VoxWare, przejrzyj instrukcje
do konkretnej karty w pliku Readme.cards. Niekt�re karty maj�
w�asn� obs�ug� MSS i w ich przypadku w��czenie tej opcji wywo�a konflikty.
Odpowiedz "y" je�li masz kart� d�wi�kowo� opart� na uk�adzie Ensoniq SoundScape. Takie karty produkowane s� co najmniej przez Ensoniq, Spea i Reveal (Reveal robi tak�e inne karty).
Odpowiedz "y" je�li masz kart� AudioTriX Pro.
Odpowiedz "y" je�li twoja karta ma uk�ad interfejsu audio Mozart (OAK OTI-601) lub MAD16 (OPTi 82C928 or 82C929). Owe uk�ady s� obecnie do�� popularne, wi�c mo�liwe jest, �e wiele kart no-name ma jeden z nich. Dodatkowo, uk�ad MAD16 montowany jest w niekt�rych kartach znanych producent�w takich jak Turtle Beach (Tropez), Reveal (kilka modeli) i Diamond (ostatnie).
Odpowiedz "y" je�li masz kart� opart� na uk�adzie Crystal CS4232.
Odpowiedz "y" je�li masz jedn� z tych kart.
W��cz t� opcj� je�li masz kart� SoundBlaster Pro lub SoundBlaster 16. W��cz j� r�wnie� je�li masz jakikolwiek klon SoundBlaster Pro. Odpowied� "n" oszcz�dza troch� pami�ci, ale "y" to bezpieczniejsze wyj�cie.
W��cz je�li masz kart� SoundBlaster 16 (r�wnie� AWE32).
W��cz t� opcj�, je�li masz kart� Audio Excel DSP16. Wi�cej informacji
znajdziesz w pliku Readme.aedsp16.
Nast�pnie program konfiguracyjny zadaje kilka pyta� o serwisy wy�szego poziomu. Zalecana jest odpowied� "y" na ka�de z tych pyta�. Odpowiadaj "n" tylko w�wczas, gdy jeste� pewien, �e nie b�dziesz danej opcji potrzebowa�.
Odpowied� "n" wy��cza /dev/dsp i /dev/audio, urz�dzenia
konwerter�w A/D i D/A. Odpowiedz "y".
Odpowied� "n" wy��cza urz�dzenia /dev/midixx i dost�p do
jakichkolwiej port�w MIDI wykorzystuj�cych /dev/sequencer i
/dev/music. Opcja ta r�wnie� wp�ywa na wszystkie urz�dzenia
kompatybilne z MPU-401 i/lub General MIDI.
Odpowiedz na to pytanie "y".
Odpowied� "n" wy��cza /dev/sequencer i /dev/music
Odpowiedz "y" je�li masz kart� d�wi�kow� Sound Galaxy NX Pro i �yczysz sobie mie� obs�ug� jej rozszerzonych funkcji miksowania.
Odpowiedz "y" je�li masz kart� d�wi�kow� MV Jazz16.
Odpowiedz "y" je�li masz kart� d�wi�kow� Logitech SoundMan Games.
Po zadaniu powy�szych pyta� program konfiguracyjny pyta o szczeg�owe
informacje dotycz�ce konfiguracji karty. Zazwyczaj chodzi o adresy I/O i
parametry IRQ i DMA. Przy niekt�rych kartach program pyta o pewne pliki,
kt�re maj� by� u�yte w trakcie instalacji karty. S� one u�ywane przez karty
posiadaj�ce uk�ad DSP lub mikroprocesor, kt�ry musi by� zainicjalizowany
poprzez za�adowanie pliku programu (mikrokodu) do pami�ci karty. W
niekt�rych przypadkach plik mikrokodu dopisywany jest do pliku .h przez
program konfiguracyjny, a nast�pnie w��czany do sterownika w trakcie
kompilacji. Przeczytaj informacje dotycz�ce twojej karty w pliku
Readme.cards.
Na ko�cu zostaniesz zapytany:
The sound driver is now configured.
Save copy of this configuration to /etc/soundconf [Y/n/?]
(Sterownik d�wi�ku jest teraz skonfigurowany.
Zapisa� kopi� tej konfiguracji do pliku /etc/soundconf [Y/n/?])
Najcz�ciej powiniene� wpisa� "y" aby� mia� mo�liwo�� wykorzystanie tej samej konfiguracji sterownika d�wi�ku nast�pnym razem przy kompilacji j�dra.
Je�li uaktualniasz sterownik d�wi�ku do nowszej wersji, upewnij si�, �e
pliki /usr/include/sys/soundcard.h i
/usr/include/sys/ultrasound.h s� dowi�zaniami symbolicznymi do
odpowiadaj�cych im plik�w w katalogu /usr/include/linux, lub �e po
prostu zawieraj� wiersze odpowiednio #include
<linux/soundcard.h> i #include
<linux/ultrasound.h>.
Jeste� teraz gotowy do kompilacji i instalacji nowego j�dra.
Dla poprawnego dzia�ania urz�dze� d�wi�kowych, nale�y stworzy� dla nich pliki urz�dze�. Zazwyczaj tworzone s� one automatycznie podczas instalacji systemu Linux. Mo�na przeprowadzi� szybki test przy u�yciu poni�szych polece�. Je�li wynik jest zgodny z poni�szym (r�ne b�d� daty utworzenia plik�w), prawie na pewno pliki urz�dze� d�wi�kowych s� ustawione poprawnie.
% ls -l /dev/sdnstat
crw-rw-rw- 1 root root 14, 6 Apr 25 1995 /dev/sndstat
Pami�taj, �e samo posiadanie odpowiednich plik�w urz�dze� niczego jeszcze nie gwarantuje. Sterownik j�dra musi by� za�adowany lub wkompilowany zanim urz�dzenia zaczn� pracowa� (wi�cej o tym p�niej).
W sporadycznych przypadkach, je�li przekonany jeste�, �e pliki urz�dze� s�
niepoprawne, mo�esz je utworzy� ponownie przy u�yciu kr�tkiego skryptu
pow�oki zamieszczonego na ko�cu pliku Readme.linux w katalogu
/usr/src/linux/drivers/sound. Powiniene� powiniene� uruchomi� ten
skrypt jako root. Dodatkowo, wi�kszo�� dystrybucji Linuxa zawiera skrypt
/dev/MAKEDEV, kt�ry mo�na wykorzysta� do tych cel�w.
Je�li u�ywasz sterownika d�wi�ku do g�o�nika PC, przeczytaj dokumentacj� do��czon� do pakietu aby ustali�, czy konieczne jest stworzenie jakich� plik�w urz�dze�.
Powiniene� by� teraz got�w do prze�adowania nowego j�dra i sprawdzenia sterownik�w d�wi�ku. Post�p zgodnie ze swoj� zwyk�� procedur� instalacji i prze�adowywania j�dra (oczywi�cie trzymaj poprzednie j�dro gdzie� pod r�k� na wypadek k�opot�w).
Sound initialization started
<Sound Blaster 16 (4.13)> at 0x220 irq 5 dma 1,5
<Sound Blaster 16> at 0x330 irq 5 dma 0
<Yamaha OPL3 FM> at 0x388
Sound initialization complete
Opis powinien pasowa� do typu twojej karty d�wi�kowej i ustawie� prze��cznik�w (je�li takowe s�).
Pami�taj, �e powy�szy komunikat nie jest wy�wietlany, je�li u�ywasz �adowalnego modu�u j�dra (chyba, �e to w��czysz, np. tak: "insmod sound trace_init=1").
Je�li sterownik d�wi�ku jest wkompilowany w j�dro, powinny si� pojawi� komunikaty "Sound initialization started" ("Inicjalizacja d�wi�ku rozpocz�ta") oraz "Sound initialization complete" ("Inicjalizacja d�wi�ku zako�czona"). W przeciwnym wypadku, j�dro nie zawiera sterownika d�wi�ku. Powiniene� w�wczas sprawdzi�, czy rzeczywi�cie zainstalowane zosta�o nowe j�dro, kt�re skompilowa�e� po w��czeniu obs�ugi d�wi�ku.
Je�li mi�dzy napisami "Sound initialization started" i "Sound initialization complete" nie pojawi� si� �adne wiersze, oznacza to, �e nie wykryte zosta�y �adne urz�dzenia d�wi�kowe. Najprawdopodobniej nie masz w��czonego odpowiedniego sterownika, karta nie jest obs�ugiwana, poda�e� z�y port I/O lub masz kart� PnP, kt�ra nie zosta�a skonfigurowana.
W trakcie �adowania sterownik mo�e r�wnie� wy�wietla� komunikaty o b��dach i ostrze�enia. Obserwuj je podczas �adowania sterownika po raz pierwszy po kompilacji.
Nast�pnie powiniene� sprawdzi� plik urz�dze�
/dev/sndstat. Odczytanie statusu tego pliku powinno udzieli� ci
dodatkowych informacji o tym, czy sterownik d�wi�ku poprawnie rozpocz��
prac�. Przyk�adowy wynik powinien wygl�da� mniej wi�ce tak:
% cat /dev/sndstat
Sound Driver:3.5.4-960630 (Sat Jan 4 23:56:57 EST 1997 root,
Linux fizzbin 2.0.27 #48 Thu Dec 5 18:24:45 EST 1996 i586)
Kernel: Linux fizzbin 2.0.27 #48 Thu Dec 5 18:24:45 EST 1996 i586
Config options: 0
Installed drivers:
Type 1: OPL-2/OPL-3 FM
Type 2: Sound Blaster
Type 7: SB MPU-401
Card config:
Sound Blaster at 0x220 irq 5 drq 1,5
SB MPU-401 at 0x330 irq 5 drq 0
OPL-2/OPL-3 FM at 0x388 drq 0
Audio devices:
0: Sound Blaster 16 (4.13)
Synth devices:
0: Yamaha OPL-3
Midi devices:
0: Sound Blaster 16
Timers:
0: System clock
Mixers:
0: Sound Blaster
Powy�sze polecenie mo�e wywo�a� kilka komunikat�w b��du. "No such file or directory" ("Nie ma takiego pliku lub katalogu") oznacza, �e musisz stworzy� pliki urz�dze� (patrz rozdzia� 4.3). "No such device" ("Nie ma takiego urz�dzenia") oznacza, �e sterownik d�wi�ku nie jest do��czony lub za�adowany do j�dra. Cofnij si� do rozdzia�u 4.2 aby to poprawi�.
Je�li wiersze w sekcji "Card config:" ("Konfiguracja karty:") /dev/sndstat s� wy�wietlone w nawiasach (jak np. "(SoundBlaster at 0x220 irq 5 drq 1,5)"), oznacza to, �e urz�dzenie to zosta�o skonfigurowane, ale nie wykryte.
Powiniene� teraz m�c odtworzy� prosty plik d�wi�kowy. Zdob�d� przyk�adowy plik d�wi�kowy i wy�lij go do urz�dzenia d�wi�kowego, tzn.
% cat endoftheworld >/dev/dsp
% cat crash.au >/dev/audio
(Upewnij si�, �e nie pomijasz ">" w powy�szym poleceniu).
Pami�taj jednak, �e u�ywanie cat nie jest, og�lnie rzecz bior�c,
poprawn� metod� odtwarzania plik�w d�wi�kowych, to tylko szybki test. Na
pewno przyda ci si� stosowny program odtwarzaj�cy d�wi�k (opisane p�niej),
kt�ry zrobi to lepiej.
Polecenie to zadzia�a tylko je�li na li�cie urz�dze� d�wi�kowych w pliku /dev/sndstat masz co najmniej jedno urz�dzenie. Je�li cz�� wymieniaj�ca urz�dzenia d�wi�kowe jest pusta, powiniene� sprawdzi�, dlaczego urz�dzenie nie zosta�o wykryte.
Je�li powy�sze polecenie zwr�ci "I/O error" ("B��d wej�cia/wyj�cia"), powiniene� zerkn�� na ko�c�wk� komunikat�w j�dra przy u�yciu polecenia "dmesg". Prawdopodobne jest, �e znajdziesz tam komunikat o b��dzie "Sound: DMA (output) timed out - IRQ/DRQ config error?" (D�wi�k: DMA (wyj�cie) przekroczenie limitu czasowego - b��d konfiguracji IRQ/DRQ?"). Powy�szy komunikat oznacza, �e sterownik nie uzyska� oczekiwanego przerwania od karty d�wi�kowej. W wi�kszo�ci przypadk�w oznacza to, �e IRQ lub kana� DMA ustawione w sterowniku nie dzia�aj�. Najlepsz� metod� ich uruchomienia jest spr�bowanie wszystkich mo�liwych kana��w DMA i numer�w IRQ obs�ugiwanych przez urz�dzenie.
Inn� mo�liw� przyczyn� jest fakt, �e urz�dzenie nie jest kompatybilne z urz�dzeniem, dla kt�rego skonfigurowany jest sterownik d�wi�ku. Najcz�ciej tak jest np. gdy karta teoretycznie "kompatybilna z SoundBlaster (Pro/16)" nie dzia�a ze sterownikiem SoundBlaster. W tym przypadku powiniene� spr�bowa� dowiedzie� si�, z jakim urz�dzeniem twoja karta jest kompatybilna (np. wysy�aj�c pytanie do grupy dyskusyjnej comp.os.linux.hardware).
Kilka pr�bnych plik�w d�wi�kowych znale�� mo�na pod adresem ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/packages/sound/snd-data-0.1.tar.Z
Mo�esz teraz sprawdzi� nagrywanie d�wi�ku. Je�li masz mo�liwo�� nagrywania, przeprowad� szybki test u�ywaj�c polece� typu:
# nagranie 4 sekund d�wi�ku z mikrofonu
EDT% dd bs=8k count=4 </dev/audio >sample.au
4+0 records in
4+0 records out
# odtworzenie d�wi�ku
% cat sample.au >/dev/audio
Oczywi�cie, aby to zadzia�a�o, musisz mie� mikrofon pod��czony do karty d�wi�kowej i powiniene� do niego co� powiedzie�. Mo�esz r�wnie� potrzebowa� program miksuj�cy aby ustawi� mikrofon jako urz�dzenie wej�ciowe i dostosowa� poziom nagrywania.
Je�li przejdziesz przez te testy, mo�esz by� dosy� pewny, �e sprz�t i oprogramowanie konwersji d�wi�ku D/A i A/D dzia�aj� poprawnie. Je�li napotkasz problemy, zerknij do nast�pnego rozdzia�u tego dokumentu.
Je�li nadal masz problemy mimo post�pienia zgodnie z instrukcjami w tym dokumencie, oto kilka rzeczy, kt�re powiniene� sprawdzi�. Testy s� uszeregowane wzgl�dem rosn�cego stopnia z�o�ono�ci. Je�li test si� nie powiedzie, usu� problem zanim przejdziesz do nast�pnego etapu.
Mo�esz zerkn�� na dat� i czas utworzenia pliku j�dra aby sprawdzi�, czy
uruchomione jest to, w kt�re wkompilowa�e� obs�ug� d�wi�ku. Mo�esz to
zrobi� za pomoc� polecenia uname:
% uname -a
Linux fizzbin 2.0.0 #1 Tue Jun 4 16:57:55 EDT 1996 i386
lub wy�wietlaj�c zawarto�� pliku /proc/version
% cat /proc/version
Linux version 2.0.0 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.0) #1 Tue Jun 4 16:57:55 EDT 1996
Je�li data i czas nie zgadzaj� si� z momentem, w kt�rym kompilowa�e� j�dro,
uruchomione jest starsze j�dro. Czy rzeczywi�cie prze�adowa�e� system?
Je�li u�ywasz LILO, czy przeinstalowa�e� je (zazwyczaj poprzez uruchomienie
/etc/lilo/install)? Je�li �adujesz system z dyskietki, czy
stworzy�e� now� dyskietk� startow� i u�y�e� jej do za�adowania systemu?
Najprostsz� metod� jest sprawdzenie zawarto�ci "/dev/sndstat", jak to opisano wcze�niej. Je�li zawarto�� nie jest taka, jakiej si� spodziewamy, co� musia�o p�j�� nie tak w trakcie konfigurowania lub kompilacji j�dra. Rozpocznij ponownie proces instalacji, pocz�wszy od konfiguracji i kompilacji j�dra.
Upewnij si�, �e karta d�wi�kowa zosta�a wykryta w trakcie prze�adowywania
systemu. Powiniene� zobaczy� komunikat �adowania. Je�li komunikaty
przewin�y si� za szybko poza kraw�d� ekranu, mo�esz je zazwyczaj przywo�a�
przy u�yciu polecenia dmesg:
% dmesg
lub
% tail /var/adm/messages
Je�li karta nie zosta�a znaleziona, co� posz�o niepomy�lnie. Upewnij si�, �e jest rzeczywi�cie zainstalowana. Je�li karta pracuje pod DOS, mo�esz by� dosy� pewny, �e sprz�t dzia�a poprawnie, wi�c najprawdopopdobniej jest jaki� problem z konfiguracj� j�dra. Albo wkompilowa�e� z�y typ karty lub z�e parametry, albo twoja karta nie jest kompatybilna z �adnym ze sterownik�w d�wi�ku do j�dra Linuxa.
Jest tak�e mo�liwe, �e twoja karta d�wi�kowa jest jednym z tych
"kompatybilnych" modeli, kt�re wymagaj� inicjalizacji przez sterownik pod
DOS. Spr�buj za�adowa� DOS, a nast�pnie sterownik dostarczony przez
producenta karty. Nast�pnie za�aduj Linuxa u�ywaj�� mi�kkiego prze�adowania
przez Control-Alt-Delete. Upewnij si�, �e ustawienia portu I/O karty,
DMA i IRQ s� takie same, jak u�yte pod DOS. Wskaz�wki na temat
konfigurowania danego typu karty znajdziesz w pliku Readme.cards.
Je�li twoja karta d�wi�kowa nie jest wymieniona w tym dokumencie, mo�liwe jest, �e sterowniki Linuxa jej nie obs�uguj�. Aby si� skonsultowa� w tej sprawie, mo�esz sprawdzi� kilka odno�nik�w zamieszczonych na ko�cu tego dokumentu.
Spr�buj odczyta� co� z urz�dzenia /dev/audio przy u�yciu programu
dd wymienionego wcze�niej w tym dokumencie. Polecenie powinno
dzia�a� bezb��dnie.
Je�li nie dzia�a, s� szanse, �e problem polega na konflikcie IRQ lub DMA lub niekompatybilno�ci jakiego� rodzaju sprz�tu (urz�dzenie nie jest obs�ugiwane przez Linuxa lub sterownik jest skonfigurowany dla innego urz�dzenia)
Daleka ewentualno�� to wadliwy sprz�t. Je�li to mo�liwe, przetestuj kart� pod DOSem, aby si� upewni�.
Je�li nadal masz problemy, oto kilka ostatecznych sugestii, co mo�esz jeszcze sprawdzi�:
comp.os.linux
lub innych (dobry wyb�r to comp.os.linux.hardware; z powodu du�ego
ruchu w tych grupach, dobrze jest umieszcza� s�owo "sound" ("d�wi�k") w
temacie wysy�anego artyku�u, aby eksperci mogli �atwo to zauwa�y�)Esc-x doctor :-)
Podaj� tutaj przyk�adowe typy program�w, kt�re mog�yby ci si� przyda�, je�li masz kart� d�wi�kow� pod Linuxem. Aby znale�� wi�cej bie��cych informacji, mo�esz sprawdzi� Map� Oprogramowania na Linuxa (Linux Software Map), archiwa internetowe i/lub pliki na kr��ku z dystrybucj� Linuxa.
Jako minimum, z pewno�ci� b�dziesz potrzebowa� nast�puj�ce programy obs�uguj�ce d�wi�k:
Sox)aumix lub xmix)play lub wavplay)tracker)playmidi)W przypadku wi�kszo�ci z powy�szych program�w, istniej� zar�wno wersje tekstowe, jak i wzbogacone o interfejs u�ytkownika. Istniej� r�wnie� bardziej ezoteryczne programy (np. synteza i rozpoznawanie mowy), kt�re mog�by� zechcie� spr�bowa�.
W tym rozdziale udzielono odpowiedzi na niekt�re pytania spo�r�d cz�sto zadawanych w pocztowych grupach dyskusyjnych i grupach Usenetu.
Odpowiedzi na wi�cej pyta� mo�na r�wnie� znale�� na stronie WWW sterownika d�wi�ku OSS.
S� to najbardziej "typowe" nazwy plik�w urz�dze�, niekt�re dystrybucje u�ywaj� nieco innych nazw.
zazwyczaj dowi�zanie do /dev/audio0
urz�dzenie d�wi�kowe, kompatybilne ze stacjami roboczymi Sun (tylko cz�ciowa implementacja, nie obs�uguje interfejsu ioctl Sun, tylko kodowanie u-law)
drugie urz�dzenie d�wi�kowe (je�li jest obs�ugiwane przez kart� d�wi�kow� lub je�li masz wi�cej zainstaowanych kart ni� jedn�)
zazwyczaj dowi�zanie do /dev/dsp0
pierwsze urz�dzenie cyfrowego pr�bkowania
drugie urz�dzenie cyfrowego pr�bkowania
zazwyczaj dowi�zanie do /dev/mixer0
pierwszy mikser d�wi�ku
drugi mikser d�wi�ku
interfejs wysokiego poziomu sequencera
niskopoziomowy dost�p do MIDI, FM, i GUS
zazwyczaj dowi�zanie do /dev/music
pierwszy surowy port MIDI
drugi surowy port MIDI
trzeci surowy port MIDI
czwarty surowy port MIDI
wy�wietla status sterownika d�wi�ku je�li przeczytany
Sterownik g�o�nika PC udost�pnia nast�puj�ce urz�dzenia:
odpowiednik /dev/audio
odpowiednik /dev/dsp
odpowiednik /dev/mixer
Pliki d�wi�kowe stacji roboczych Sun (.au) mo�na odtworzy� wysy�aj�c je do
urz�dzenia /dev/audio. Surowe pr�bki (pliki raw) mo�na wys�a� do
/dev/dsp. Jednak zazwyczaj przyniesie to kiepskie efekty i lepiej
jest u�ywa� program taki jak play, poniewa� rozpoznaje on
wi�kszo�� typ�w plik�w i ustawia odpowiedni� cz�stotliwo�� pr�bkowania i
inne parametry na karcie.
Programy takie jak wavplay lub vplay (w pakiecie snd-util) dadz� najlepsze rezultaty z plikami WAV. Jednak�e nie rozpoznaj� one plik�w WAV skompresowanych metod� Microsoft ADPCM. Starsze wersje programu play (z pakietu Lsox) nie dzia�aj� r�wnie� zbyt dobrze z 16-bitowymi plikami WAV.
Polecenie splay wchodz�ce w sk�ad pakietu snd-util mo�e by� u�ywane do odtwarzania wi�kszo�ci plik�w d�wi�kowych je�li odpowiednie parametry podasz r�cznie w wierszu polecenia.
Odczyt /dev/audio lub /dev/dsp zwr�ci pr�bkowane dane,
kt�re mo�na przekierowa� do pliku. Program taki jak vrec u�atwia
kontrolowanie cz�stotliwo�ci pr�bkowania, czas nagrania, itp. Mo�e ci si�
r�wnie� przyda� programowy mikser do wybierania stosownego urz�dzenia
wej�ciowego.
Przy obecnym sterowniku d�wi�ku jest mo�liwe posiadanie kilku kart SoundBlaster, SoundBlaster/Pro, SoundBlaster16, MPU-401 lub MSS jednocze�nie w tym samym komputerze. Instalacja dw�ch SoundBlaster�w jest mo�liwa, ale wymaga zdefiniowania makr SB2_BASE, SB2_IRQ, SB2_DMA oraz (w niekt�rych przypadkach) SB2_DMA2 przez r�czn� edycj� pliku local.h. Mo�liwe jest r�wnie� posiadanie karty SoundBlaster jednocze�nie z PAS16.
Nast�puj�ce sterowniki nie zezwalaj� na posiadanie wielokrotnych urz�dze�:
(B��d: Nie znaleziono pliku lub katalogu)
Musisz stworzy� pliki urz�dze� d�wi�kowych. Przeczytaj rozdzia� o tworzeniu plik�w urz�dze�. Je�li masz pliki urz�dze�, upewnij si�, �e maj� poprawne liczby g��wn� i poboczn� (niekt�re starsze dystrybucje Linuxa na CD-ROM nie tworz� odpowiednich plik�w urz�dze� przy instalacji).
(B��d: Nie znaleziono urz�dzenia)
Nie prze�adowa�e� j�dra zawieraj�cego sterownik d�wi�ku lub adres I/O nie odpowiada twojemu sprz�towi. Sprawd�, czy uruchomione jest �wie�o skompilowane j�dro i upewnij si�, �e ustawienia wpisane w trakcie konfigurowania sterownika odpowiadaj� charakterystyce sprz�tu.
(B��d: Brak wolnej przestrzeni na urz�dzeniu)
Mo�e si� to zdarzy� je�li pr�bowa�e� nagrywa� dane na /dev/audio lub /dev/dsp bez stworzenia niezb�dnego pliku urz�dze�. Urz�dzenie d�wi�kowe jest teraz zwyk�ym plikim, kt�ry wype�ni� twoj� partycj�. Powiniene� uruchomi� skrypt opisany w rozdziale Tworzenie Plik�w Urz�dze� niniejszego dokumentu.
Mo�e si� to r�wnie� przytrafia� przy j�drach Linuxa 2.0 i p�niejszych je�li nie ma wystarczaj�cej ilo�ci wolnej pami�ci RAM w momencie, gdy zaczynamy u�ywa� urz�dzenie. Sterownik d�wi�ku wymaga co najmniej dw�ch stron (8k) fizycznie ci�g�ej przestrzeni RAM dla ka�dego kana�u DMA. Zdarza si� to czasami na komputerach z mniej ni� 16M pami�ci RAM, lub dzia�aj�cych przez bardzo d�ugi czas. Mo�liwe jest zwolnienie nieco pami�ci RAM przez skompilowanie i uruchomienie nast�puj�cego programu w j�zyku C przed ponown� pr�b� skorzystania z urz�dzenia.
main() {
int i;
char mem[500000];
for (i = 0; i < 500000; i++)
mem[i] = 0;
exit(0);
}
(B��d: Urz�dzenie zaj�te)
Tylko jeden proces mo�e korzysta� z danego urz�dzenienia d�wi�kowego w
danym momencie. Najprawdopodobniej jaki� inny proces korzysta z urz�dzenia,
z kt�rym mamy problem. Jedn� z metod sprawdzenia tego jest u�ycie polecenia
fuser:
% fuser -v /dev/dsp
/dev/dsp: USER PID ACCESS COMMAND
tranter 265 f.... tracker
W powy�szym przyk�adzie, polecenie fuser wykaza�o, �e proces 265 korzysta z urz�dzenia. Usuni�cie procesu lub poczekanie a� si� sko�czy umo�liwi ponwne korzystanie z urz�dzenia.
Zdaniem Briana Gough, przy kartach SoundBlaster u�ywaj�cych 1 kana�u DMA istnieje potencjalny konflikt ze sterownikiem nap�d�w ta�mowych QIC-02, kt�ry r�wnie� korzysta z DMA 1, co wywo�uje b��dy "device busy" (urz�dzenie zaj�te). Zgodnie z FTAPE-HOWTO sterownik QIC-02 nie jest niezb�dny aby u�ywa� FTAPE; wymagany jest jedynie sterownik QIC-117. Przekonfigurowanie j�dra aby u�ywa�o sterownika QIC-117 zamiast QIC-02 umo�liwi koegzystencj� FTAPE i sterownika d�wi�ku.
Symptom polega zawyczaj na tym, �e pr�bka jest odgrywana przez mniej wi�cej sekund�, a nast�pnie zatrzymuje si� lub wy�wietlany jest komunikat "missing IRQ" (brak IRQ) lub "DMA timeout" (przekroczenie limitu czasowego DMA). Najprawdopodobniej masz niepoprawnie ustawione parametry IRQ i DMA. Sprawd�, czy konfiguracja j�dra odpowiada ustawieniom na prze��cznikach karty i �e nie k��c� si� one z jak�� inn� kart�.
Innym objawem s� pr�bki d�wi�kowe, kt�re si� "zap�tlaj�". Jest to zazwyczaj spowodowane konfliktem IRQ.
Odtwarzanie plik�w MOD wymaga do�� znacznej pracy procesora. By� mo�e masz zbyt wiele dzia�aj�cych proces�w lub tw�j komputer jest zbyt wolny, aby odtwarza� w czasie rzeczywistym. Masz nast�puj�ce mo�liwo�ci:
Je�li masz kart� Gravis UltraSound, powiniene� u�ywa� jednego z program�w
do odtwarzania plik�w MOD, napisanych specjalnie dla karty GUS
(np. gmof).
Wersja 1.0c i wcze�niejsze sterownika d�wi�ku wykorzystywa�y inny i
niekompatybilny schemat ioctl(). Zdob�d� nowsze kody �r�d�owe lub
nanie� niezb�dne poprawki aby przystosowa� dany program do nowego
sterownika d�wi�ku. Wi�cej szczeg��w znajdziesz w pliku Readme
sterownika d�wi�ku.
Upewnij si� r�wnie�, �e u�ywasz ostatni� wersj� soundcard.h i
ultrasound.h przy kompilacji program�w. Zerknij na wskaz�wki
instalacyjne na pocz�tku tego tekstu.
Jest to prawdopodobnie taki sam problem, jaki opisano w poprzednim pytaniu.
Zobacz pliki Readme i CHANGELOG dostarczone z kodem
�r�d�owym sterownika d�wi�ku do j�dra.
S� one cz�ciowo opisane w Hacker's Guide to VoxWare (Podr�cznik Hackera do VoxWare), obecnie dost�pny w formie dokumentu draft. Ostatnia wersja to draft 2 i mo�na j� znale�� w ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound. Pami�taj, �e ten katalog jest "ukryty" i nie pojawia si� w li�cie katalog�w. Je�li wejdziesz do tego katalogu i u�yjesz polecenia FTP "dir", pliki tam b�d�.
W trakcie pisania tego dokumentu nowa dokumentacja pojawi�a si� na stronie WWW firmy 4Front Technologies.
Innym �r�d�em informacji jest Przewodnik po Multimediach w Linuxie, opisany w rozdziale �r�d�a Informacji.
Nie ma odpowiedzi na to pytanie, poniewa� zale�y to od nast�puj�cych czynnik�w:
Og�lnie rzecz bior�c, ka�dy komputer 386 powinien z �atwo�ci� by� w stanie odtwarza� pr�bki lub muzyk� powsta�� przez syntez� FM na 8-bitowej karcie.
Jednak�e odtwarzanie plik�w MOD wymaga do�� du�ej pracy procesora. Niekt�re eksperymentalne pomiary wykaza�y, �e odtwarzanie przy cz�stotliwo�ci 44kHz wymaga ponad 40% pr�dko�ci 486/50 i komputer 386/25 b�dzie mia� ju� k�opoty z pr�bkami powy�ej 22kHz (takie s� na 8-bitowych kartach, takich jak SoundBlaster). Karty takie jak Gravis UltraSound przeprowadzaj� wi�cej operacji sprz�towo i odci��aj� procesor.
Powy�sze stwierdzenia s� prawdziwe przy zak�o�eniu, �e komputer nie prowadzi �adnych dzia�a� obci��aj�cych procesor.
Dokonywanie konwersji plik�w d�wi�kowych lub dodawanie efekt�w przy u�yciu
program�w narz�dziowych jak np. sox jest r�wnie� szybsze je�li masz
koprocesor matematyczny (lub procesor z wbudowanym FPU). Sterownik j�dra
sam w sobie nie wykonuje jednak �adnych oblicze� zmiennoprzecinkowych.
(nast�puj�ce wyja�nienie udost�pni� seeker@indirect.com)
Linux rozpoznaje 1542 jedynie pod adresem 330 (domy�lnie) lub 334, a PAS zezwala na emulacj� MPU-401 jedynie pod adresem 330. Nawet je�li wy��czysz MPU-401 programowo, co� nadal chce si� k��ci� z 1542, je�li jest on pod preferowanym adresem domy�lnym. Prze��czenie 1542 pod adres 334 wszystkich uszcz�liwi.
Dodatkowo, zar�wno 1542, jak i PAS-16 korzystaj� z 16-bitowego DMA, wi�c je�li pr�bkujesz przy 16 bitach i 44kHz w stereo i zapisujesz plik na dysku SCSI podczepionym pod 1542, jeste� o krok od k�opot�w. DMA zachodz� na siebie i nie ma wystarczaj�co du�o czasu na od�wie�enie RAM, wi�c dostajesz okrutny komunikat ``PARITY ERROR - SYSTEM HALTED'' (B��D PARZYSTO�CI - SYSTEM ZAWIESZONY), bez jakichkolwiek wskaz�wek, jak do tego dosz�o. Tym gorzej, �e kilku innych producent�w nap�d�w QIC-117 zaleca ustawianie czasu w��czania/wy��czania magistrali w taki spos�b, �e 1542 pozostaje w��czony nawet d�u�ej ni� zwykle. Zdob�d� program SCSISEL.EXE z BBSu firmy Adaptec lub kilku innych miejsc w Internecie i zmniejszaj czas BUS ON lub zwi�kszaj BUS OFF dop�ki problem nie zniknie, nast�pnie ustaw je jeszcze �dziebko dalej. SCISEL zmienia ustawienia EEPROM, wi�c jest to bardziej trwa�e ni� poprawka w wierszu sterownika pod DOS w CONFIG.SYS i b�dzie dzia�a� je�i za�adujesz bezpo�rednio Linuxa (nie jest tak przy poprawce w DOSie). Nast�pny problem z g�owy.
Ostatni problem - starsze uk�ady Symphony drastycznie zmniejsza�y czas cykli I/O aby przyspieszy� dost�p do magistrali. �adna karta spo�r�d r�nych, kt�rymi si� bawi�em nie mia�a �adnych problem�w ze zmniejszonym czasem, za wyj�tkiem PAS-16. BBS firmy Media Vision udost�pnia SYMPFIX.EXE, kt�ry ma usuwa� problem przez zmian� bitu diagnostycznego w kontrolerze magistrali Symphony, ale nie jest to wystarczaj�ca gwarancja. Mog� by� konieczne:
Firma Young Microsystems uzupe�nia p�yty g��wne, kt�re importuje, za mniej wi�cej $30 (US); inni producenci mog� te� to robi� je�li jeste� w stanie dociec, kto sprowadzi� lub wyprodukowa� p�yt� g��wn� (�ycz� szcz�cia). Problem tkwi w uk�adzie interfejsu magistrali ProAudio, o ile mi wiadomo; nikt nie kupuje karty d�wi�kowej za $120 �eby zaraz wetkn�� j� w 6MHz AT. Wi�kszo�� z nich dzia�a znakomicie na komputerach 25-40MHz 386/486 i powinna by� w stanie obs�u�y� co najmniej 12MHz magistral�, o ile uk�ady s� poprawnie zaprojektowane.
Pierwszy problem zale�y od uk�ad�w u�ytych na p�ycie g��wnej, pr�dko�ci magistrali i innych ustawie� BIOS, oraz fazy ksi�yca. Drugi problem zale�y od ustawienia opcji od�wie�ania (ukryte lub synchroniczne), pr�dko�ci DMA 1542 i (by� mo�e) pr�dko�ci I/O magistrali. Trzeci mo�na wykry� dzwoni�c do Media Vision i pytaj�c, kt�ry rodzaj ko�ci Symphony jest niekompatybilny. B�d� jednak ostrze�ony - 3 z 4 technik�w, z kt�rymi rozmawia�em mia�o uszkodzenie m�zgu. By�bym bardzo ostro�ny zanim bym uwierzy� w cokolwiek, co powiedzieli o czyim� sprz�cie, poniewa� nawet swojego nie znaj� za dobrze.
Z powodu ogranicze� sprz�towych, nie jest to mo�liwe na wi�kszo�ci kart d�wi�kowych. Niekt�re nowsze karty to umo�liwiaj�. Wi�cej informacji znajdziesz w rozdziale o "trybie dwukierunkowym" w Podr�czniku Hackera do VoxWare.
Na '286 i starszych komputerach, przerwanie IRQ 2 jest przeniesione do drugiego kontrolera przerwa�. Jest ono r�wnowa�ne IRQ 9.
Dawniej, firma Creative Labs nie chcia�a udost�pnia� informacji dla programist�w o tych kartach. Zmienili jednak sw� polityk� i sterownik do AWE wchodzi obecnie w sk�ad sterownik�w w j�drach Linuxa 2.1.x.
Zdarza si� to po mi�kkim prze��dowaniu DOS. Czasami komunikat o b��dzie myl�co odnosi si� do rzekomego b��du w pliku CONFIG.SYS.
Wi�kszo�� obecnych kart d�wi�kowych ma programowo konfigurowalne ustawienia IRQ i DMA. Je�li u�ywasz inne ustawienia na Linuxie i MS-DOS/Windows, mo�esz napotka� problemy. Niekt�re karty d�wi�kowe nie przyjmuj� nowych ustawie� bez ca�kowitego prze�adowania (wy��czenie zasilania lub wci�ni�cie przycisku reset).
Szybkim rozwi�zaniem tego problemu jest pe�ne prze�adowanie komputera przy u�yciu przycisku reset lub przez wy��czenie i w��czenie zasilania, a nie prze�adowanie mi�kkie (np. przez Ctrl-Alt-Del).
Poprawne rozwi�zanie upewnienie si�, �e pod MS-DOS i Linuxem u�ywane s� te same ustawienia (lub nie u�ywaj DOS :-).
U�ytkownikom linuxowej wersji gry DOOM firmy ID software mog� si� te uwagi przyda�.
Aby uzyska� poprawny d�wi�k wyj�ciowy, potrzebujesz sterownik d�wi�ku w wersji 2.90 lub p�niejszej; ma on obs�ug� "trybu DOOM" w czasie rzeczywistym.
Pr�bki d�wi�kowe s� 16-bitowe. Je�li masz kart� 8-bitow�, mo�esz nadal us�ysze� d�wi�k przy u�yciu jednego z kilku program�w dost�pnych w ftp://sunsite.unc/edu/pub/Linux/games/doom.
Je�li gra DOOM dzia�a wolno na twoim komputerze, wy��czenie d�wi�ku (przez
zmian� nazwy pliku sndserver) mo�e j� przyspieszy�.
Domy�lnie DOOM nie obs�uguje d�wi�ku (jak w wersji na DOS). Program
musserver dodaje obs�ug� d�wi�ku do DOOMa pod Linuxem. Mo�esz go
znale�� pod adresem
ftp://pandora.st.hmc.edu/pub/linux/musserver.tgz.
(Ostatnie prze�omowe wie�ci: zdaje si�, �e sterownik d�wi�ku do gry DOOM nie chce dzia�a� z j�drami 2.0.x. Informuje o b��dzie zwi�zanym z /dev/sequencer.)
U�ycie dobrej jako�ci ekranowanych kabli i pr�bowanie karty w r�nych slotach mo�e pom�c w redukowaniu poziomu szum�w. Je�li karta d�wi�kowa ma regulator g�o�no�ci, mo�esz spr�bowa� jego r�ne ustawienia (maksymalne jest prawdopodobnie najlepsze).
U�ycie programowego miksera pozwala ci si� upewni�, �e niepo��dane sygna�y wej�ciowe (np. mikrofon) s� ustawione na zerowym poziomie.
Konstrukcja niekt�rych kart d�wi�kowych nie zapewnia dobrego ekranowania i uziemienia, przez co zbieraj� one sporo szum�w.
Na koniec, w moim systemie odkry�em, �e opcja j�dra no-hlt w linii
polecenia zmniejsza poziom szum�w. Przekazuje ona do j�dra informacj�, aby
nie u�ywana by�a instrukcja halt w trakcie przetwarzania p�tli biernego
procesu. Mo�esz sprawdzi� to r�cznie w trakcie �adowania systemu, lub
ustawi� przez dodanie polecenia append="no-hlt" do pliku
konfiguracyjnego LILO.
Je�li mo�esz odtwarza� d�wi�k, ale nie nagrywa�, spr�buj zrobi� nast�puj�ce rzeczy:
Czasami do nagrywania u�ywany jest inny kana� DMA ni� do odtwarzania. W tym przyoadku najbardziej prawdopodobnym powodem b�dzie niepoprawne ustawienie DMA dla nagrywania.
W wi�kszo�ci przypadk�w karty "kompatybilne z SoundBlaster" b�d� dzia�a� lepiej pod Linuxem je�li zostan� skonfigurowane ze sterownikiem innym ni� SoundBlaster. Wi�kszo�� kart jest teoretycznie kompatybilna (tzn. "kompatybilna z 16-bitow� SB Pro" lub "16-bitowa kompatybilna z SB"), ale zwykle �w tryb SoundBlaster jest tylko sztuczk� dodan� dla kompatybilno�ci gier pod DOSem. Wi�kszo�� kart ma 16-bitowy macierzysty tryb, kt�ry jest prawdopodobnie obs�ugiwany przez ostatnie wersje j�dra Linuxa (2.0.1 i p�niejsze).
Tylko przy niekt�rych (zazwyczaj raczej starych) kartach niezb�dna jest pr�ba uruchomienia ich w trybie SoundBlaster. Jedyne nowsze karty, kt�re s� wyj�tkami od tej regu�y s� karty oparte na Mwave.
16-bitowe karty opisane jako kompatybilne z SoundBlaster s� rzeczywi�cie kompatybilne jedynie z 8-bitow� kart� SoundBlaster Pro. Maj� zazwyczaj 16-bitowy tryb, kt�ry nie jest kompatybliny z SoundBlaster 16 oraz sterownikiem d�wi�ku w Linuxie.
Mo�e ci si� uda� uruchomi� kart� w trybie 16-bitowym przy u�yciu sterownika MAD16 lub MSS/WSS.
Oto kilka dobrych archiw�w, kt�re mo�esz przekopa� w poszukiwaniu program�w obs�uguj�cych d�wi�k pod Linxem:
Przy ostatnich j�drach sterownik d�wi�ku mo�e by� skompilowany do postaci modu�u.
Szczeg�y znajdziesz w plikach /usr/src/linux/drivers/sound/Readme.modules i /usr/src/linux/Documentation/modules.txt (lub /usr/src/linux/README).
Spr�buj program oplbeep, znajduj�cy si� pod adresem
ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/oplbeep-alpha.tar.gz
Inny wariant to program beep, znajduj�cy si� tu:
ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/patches/misc/modreq_beep.tgz
Pakiet modutils zawiera przyk�adowy program i poprawk� do j�dra, kt�re
pozwalaj� uruchamia� dowolny program zewn�trzny generuj�cy d�wi�ki gdy jest
to wymagane przez j�dro.
Dodatkowo, przy niekt�rych kartach d�wi�kowych mo�esz pod��czy� wyj�cie g�o�nika PC do karty - w�wczas wszystkie d�wi�ki wydobywaj� si� z g�o�nik�w pod��czonych do karty.
Sterowniki d�wi�ku do j�dra obs�uguj� kilka r�nych system�w kompatybilnych z Unixem, opartych na architekturze Intel. Mo�na je zdoby� jako osobny pakiet, oddzielony od j�dra. Do lutego 1996 autor nazywa� oprogramowanie "VoxWare". Niestety, nazwa ta zosta�a zarejestrowana przez VoxWare Incorporated i nie mo�na jej u�ywa�. Nowa nazwa sterownika to OSS/Free.
Open Sound System (OSS - Otwarty System D�wi�kowy) jest komercyjnie dost�pnym steronikiem d�wi�ku dla r�nych system�w Unix, sprzedawanym przez 4Front Technologies. Darmowa wersja, znana jako OSS/Free b�dzie nadal udost�pniana za darmo na systemy Linux.
Wi�cej informacji znajdziesz na stronie WWW firmy 4Front Technologies - http://www.4front-tech.com/.
Inne nazwy, na jakie mog�e� si� natkn��, kt�re by�y u�ywane wcze�niej w odniesieniu do tego samego sterownika to TASD (Tymczasowo Anonimowy Sterownik D�wi�ku) oraz USS (Unix Sound System - System D�wi�ku dla Unixa).
Pe�na obs�uga Plug and Play powinna pojawi� si� w Linuxie 2.1. Tymczasem, istnieje kilka rozwi�za�, pozwalaj�cych uruchomi� karty Plug and Play.
Je�li masz nowszy system Pentium z BIOSem Plug and Play, powinien si� on automatycznie zaj�� konfigurowaniem kart. Upewnij si�, �e ustawi�e� sterownik d�wi�ku w Linuxie na takie same parametry adresu I/O, IRQ i kana�u DMA, jakie u�yte zosta�y przez BIOS.
Istnieje pakiet program�w narz�dziowych do Plug and Play dla Linuxa, kt�ry mo�na wykorzysta� do ustawienia karty. Mo�na go znale�� na stronach WWW Red Hat : http://www.redhat.com/ (mo�e by� tak�e w��czony do twojej dystrybucji Linuxa).
Je�li u�ywasz kart� pod Windows95, mo�esz u�y� mened�era urz�dze� do ustawienia karty, nast�pnie mi�kko prze�adowa� Linuxa przy u�yciu programu LOADLIN. Upewnij si�, �e Windows95 i Linux u�ywaj� tych samych ustawie� karty.
Je�li u�ywasz kart� pod DOSem, do konfigurowania karty pod DOS mo�esz u�y�
program narz�dziowy icu, dostarczany z kartami SoundBlaster16
PnP. Nast�pnie mi�kkie prze�adowanie Linuxa za pomoc� programu
LOADLIN. Ponownie, upewnij si�, �e Linux i DOS u�ywaj� tych samych ustawie�
karty.
Komercyjny sterownik d�wi�ku OSS obs�uguje kart� d�wi�kow� SoundBlaster16 PnP. Mo�esz naby� ten sterownik od 4Front Technologies.
Zmiana w sterowniku d�wi�ku w wersji 1.3.67 zepsu�a kilka program�w odtwarzaj�cych d�wi�k, kt�re (niepoprawnie) sprawdza�y, czy wynik odwo�ania ioctl SNDCTL_DSP_GETBLKSIZE jest wi�kszy ni� 4096. Programy narz�dziowe w��czone do ostatniego pakietu snd-util-3.x.tar.gz (pod adresem ftp://ftp.4front-tech.com/ossfree.) obecnie obs�uguj� to poprawnie. Ostatnie wersje sterownika d�wi�ku zosta�y r�wnie� poprawione celem unikni�cia alokacji fragment�w kr�tszych ni� 4096 bajt�w, co rozwi�zuje problem ze starszymi programami.
Sterownik d�wi�ku obs�uguje wiele r�nych parametr�w
konfiguracyjnych. Program configure z pakietu sterownika d�wi�ku
sprawdza wiele zale�no�ci mi�dzy parametrami. Narz�dzia u�ywane do
konfigurowania j�dra nie umo�liwiaj� takiego stopnia funkcjonalno�ci.
Powiedziawszy powy�sze, ostatnie j�dra opcjonalnie pozwalaj� na u�ycie standardowych narz�dzi konfiguracji j�dra do ustawiania sterownika d�wi�ku (patrz wcze�niejszy rozdzia� - "Konfigurowanie J�dra").
Mo�esz skompilowa� sterownik d�wi�ku jako modu� �adowalny i u�ywa�
kerneld do jego automatycznego �adowania i usuwania. Mo�e to wywo�a�
jeden problem - za ka�dym prze�adowaniem modu�u ustawienia miksera
powracaj� do warto�ci domy�lnych. Przy niekt�rych kartach mo�e to by� zbyt
g�o�no (np. SoundBlaster16), lub za cicho. Markus Gutschke
(gutschk@uni-muenster.de) znalaz� nast�puj�ce rozwi�zanie. Wpisz
poni�szy wiersz do pliku /etc/conf.modules:
options sound dma_buffsize=65536 && /usr/bin/setmixer igain 0 ogain 0 vol 75
Spowoduje to, �e tw�j program miksuj�cy (w tym przypadku setmixer)
zostanie uruchomiony niezw�ocznie po za�adowaniu sterownika
d�wi�ku. Parametr dma_buffsize jest jedynie sztuczn� warto�ci�,
niezb�dn� ze wzgl�du na wymagany jakikolwiek parametr linii
polecenia. Zmie� polecenie zgodnie z potrzebami, aby dopasowa� ustawienia
g�o�no�ci.
Je�li wkompilowa�e� sterownik d�wi�ku do j�dra i chcesz ustawia� poziomy
g�o�no�ci w trakcie �adowania j�dra, mo�esz wywo�a� program miksuj�cy w
jednym z systemowych plik�w startowych, jak np. /etc/rc.d/rc.local.
Domy�lnie, skrypt w Readme.linux, kt�ry tworzy pliki urz�dze� d�wi�kowych
ustawia prawa dost�pu tak, �e urz�dzenia odczytywane mog� by� jedynie przez
u�ytkownika root. Jest tak, aby unikn�� mo�liwej dziury w systemie. W
�rodowisku sieciowym, zewn�trzni u�ytkownicy mogliby potajemnie pod��czy�
si� zdalnie do systemu z kart� d�wi�kow� i mikrofonem i pods�uchiwa�. Je�li
ci� to nie martwi, mo�esz zmieni� prawa dost�pu ustanowione przez skrypt.
Przy domy�lnych ustawieniach, u�ytkownicy nadal mog� odtwarza� pliki d�wi�kowe. Nie jest to ryzykowne z punktu widzenia bezpiecze�stwa, ale mo�e by� potencjalnie denerwuj�ce.
Je�li masz kart� d�wi�kow�, kt�ra zawiera interfejs CD-ROM lub SCSI, dodatkowe informacje, kt�re mog�yby ci si� przyda� s� w dokumentach Linux SCSI HOWTO oraz Linux CD-ROM HOWTO
Sound Playing HOWTO opisuje sposoby u�ycia r�nych typ�w plik�w d�wi�kowych i muzycznych pod Linuxem.
Istnieje stary dokument, zwany Podr�cznik Hackera do WoxWare, dost�pny pod adresem ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/. Wi�kszo�� zawartej tam informacji zosta�a zast�piona dokumentami w http://www.4front-tech.com/pguide, ale rozdzia� o /dev/sequencer mo�e nadal by� przydatny.
Nast�puj�ce dokumenty FAQ s� regularnie wysy�ane do grupy dyskusyjnej Usenetu news.announce, a tak�e archiwizowane pod adresem ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers:
Dokumenty FAQ wymieniaj� r�wnie� kilka list pocztowych i archiw�w dotycz�cych konkretnych produkt�w. Nast�puj�ce grupy dyskusyjne Usenetu omawiaj� kwestie d�wi�ku i/lub pokrewne:
Strony WWW po�wi�cone multimediom znale�� mo�na tutaj: http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/. Creative Labs ma stron� WWW pod adresem http://www.creaf.com/. MediaTrix ma stron� WWW pod adresem http://www.mediatrix.com/.
Linuxowe pocztowe listy dyskusyjne maj� sporo "kana��w" po�wi�conych r�nym tematom, w tym d�wi�kowi. Aby dowiedzie� si�, jak si� do nich przy��czy�, wy�lij poczt� ze s�owem "help" jako tre�ci� listu na adres majordomo@vger.rutgers.edu. Owe listy pocztowe nie s� zalecane je�li chodzi o pytania na temat konfiguracji kart d�wi�kowych, itp. Istniej� z my�l� o dyskusjach dotycz�cych programowania.
Jak wspomniano wcze�niej kilka razy, do sterownik d�wi�ku do j�dra
do��czona jest pewna ilo�� plik�w Readme, zawieraj�cych u�yteczne
informacje o sterowniku kart d�wi�kowych. Mo�na je zazwyczaj znale�� w
katalogu
/usr/src/linux/drivers/sound.
Z autorem sterownika d�wi�ku do j�dra, Hannu Savolainenem, mo�na si� skontaktowa� pod adresem hannu@voxware.pp.fi. Ma on r�wnie� stron� WWW : http://personal.eunet.fi/pp/voxware. Te strony WWW s� najlepszym �r�d�em informacji, je�li chodzi o bie��cy status obs�ugiwanych kart d�wi�kowych, znane problemy i poprawki b��d�w.
Informacje o OSS, komercyjnym sterowniku d�wi�ku do Linuxa i innych system�w kompatybilnych z Unixem mo�na znale�� na stronach WWW 4Front Technologies.
Mapa Oprogramowania Linuxa (Linux Software Map) jest nieocenionym narz�dziem wyszukiwania oprogramowania na Linuxa. Przeszukiwanie LSM po s�owach kluczowych, jak np. sound (d�wi�k) jest dobr� metod� wynajdowania program�w maj�cych co� wsp�lnego z urz�dzeniami d�wi�kowymi. LSM mo�na znale�� w rozmaitych anonimowych archiwach FTP, chocia�by ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LSM.gz.
W ramach Projektu Dokumentacji Linuxa powsta�o kilka ksi��ek o Linuxie, w tym Linux Installation and Getting Started (Instalacja Linuxa i Pierwsze Kroki). S� one za darmo dost�pne poprzez anonimowy FTP z g��wnych archiw�w Linuxa, a tak�e do nabycia w formie drukowanej.
Na sam koniec, bezwstydny wtr�t: Je�li chcesz si� dowiedzie� znacznie wi�cej o multimediach pod Linuxem (szczeg�lnie aplikacje i programowanie CD-ROM i d�wi�ku), sprawd� moj� ksi��k� Linux Multimedia Guide, ISBN 1-56592-219-0, wydan� przez oficyn� O'Reilly and Associates. O szczeg�ach dowiesz si� pod numerem 800-998-9938 w Ameryce P�nocnej, lub na stronach WWW http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html.
Prawa autorskie wersji polskiej tego dokumentu (c) 1997 s� w�asno�ci� Paw�a Olszewskiego (alder@amg.net.pl). Dystrybucja wersji polskiej obj�ta jest klauzul� analogiczn� do zawartej w oryginale.
Je�li znalaz�e� w niniejszym dokumencie jakie� paskudne liter�wki, b��dy ortograficzne, lub inne tego typu numery, �lij informacj� w pierwszej kolejno�ci do t�umacza, w tej sytuacji autor orygina�u jest najprawdopodobniej niewinny.
W kwestii merytorycznej, dokument ten nie r�ni si� specjalnie od orygina�u (nie dokona�em �adnych zmian ani poprawek), pomijaj�c odno�nik do pliku LSM.gz, kt�ry zmieni�em na lokalne archiwum SunSITE. Doda�em r�wnie� odno�nik do archiwum polskich wersji dokument�w HOWTO.
Najnowsza wersja tego dokumentu znajduje si� wraz z innymi przet�umaczonymi na polski dokumentami serii Linux-HOWTO, w archiwum dokument�w JTZ (Jak To Zrobi�): ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/. Naj�wie�sza wersja angielska znajduje si� tutaj: http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Sound-HOWTO.html.
Na zdrowie,
Pawko Olszewski, alder@amg.net.pl
# # # #
Hosting by: Hurra Communications Sp. z o.o.
Generated: 2007-01-26 18:02:22